Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Wykład2
wktórymmomenciemożnastwierdzić,żewyraznowoutworzonyalbonowo
przejętyzjęzykaobcego,czyteżtaki,któremunadanonoweznaczenie,wszedł
jużdopolszczyzny.Wiążesięztymkwestiawyrazówokazjonalnych(okazjo-
nalizmów),czylijednosteksłownikowych,któreweszłydojęzykanakrótko
izróżnychpowodówniezadomowiłysięwnim:pokilkumiesiącachczylatach
przestałybyćużywane.Takimiokazjonalizmamiwpolszczyźnieostatnichlat
byłyrzeczownikipagerikomórkowiec.Pierwszyznichtonazwakieszonkowe-
gourządzeniaelektronicznego,zaktóregopośrednictwemmożnaodbierać
krótkiekomunikatyodczytywanezwyświetlacza.Nazwanieweszłanastałe
dopolszczyzny,ponieważurządzenie,którezostałotaknazwane,szybko
wyszłozpowszechnegoużytku,zastąpioneprzeznowocześniejsze–telefon
komórkowy.Nazwategodrugiegourządzeniaprzezjakiśczasbyłaskracana
właśniedopotocznejpostacikomórkowiec,jednakżetenwyrazzostałwyparty
stosunkowoszybkoprzezokreśleniekomórka(przyczynąbyłazapewnekrótsza
formatejdrugiejnazwyi,byćmoże,niepożądaneskojarzeniawyrazukomór-
kowieczrzeczownikiemjednokomórkowieczorganizmskładającysięzjednej
komórki,).Byćmożeokazjonalizmamibędąteżnazwypotteromianiak,pot-
teromaniaczkaczymałyszomania,którenazywajązjawiskacharakterystyczne
dlapopkulturypierwszychlatXXIwieku,niewiadomo,czytrwałe.Naogół
okazjonalizmówniezaliczasięozasobuleksykalnego;wychodzisiębowiem
zzałożenia,żeelementjęzykowypowinienbyćwzględnietrwały,bystanowić
składnikpodsystemuleksykalnego.Trudnojednakokreślićzawartośćtreściową
wyrażenia„względnietrwały”:czychodzituokilka,czyokilkanaścielatrzeczy-
wistegoużywanianeologizmu.Wskazówkąmożebyćto,czyzjawisko,proces
lubrzecz,któresąnazywanedanymneologizmem,mającharaktertrwały.
Jesttozagadnieniewykraczającepozasferęściślelingwistyczną.Wydajesię
naprzykład,że–przeniesionyzamerykańskichimprezsportowychikultury
popularnej–zwyczajwystępowaniananichgrupspecjalnieprzygotowanych
dziewcząt,„podgrzewającychatmosferę”,przyjmiesięwPolsce,awzwiązku
ztymnazwycheerleaderka//czirliderkaipomponiarka//pomponiarawejdądo
zasobupolszczyzny.Trudnoprzewidywać,czyutrzymasięwjęzykuwyraz
galerianka;zależytoodtego,czypatologiaobyczajowa,doktórejsięonodnosi,
zostanieprzezwyciężona.
4.Czydozasobuleksykalnegonależywliczaćwyrazypotencjalne(potencja-
lizmy),toznaczytakie,którychistnienie(aściślej:możliwośćistnienia)wynika
zogólnychzasadsłowotwórczo-semantycznychdanegojęzyka?Jakwiadomo,
wpolszczyźniejestrozbudowanysystemtworzeniametodamisłowotwórczymi
m.in.nazwzdrobniałychizgrubiałych,atakżenazwistotmłodych.Niektóre
zwyrazówtychkategoriisąpowszechnieużywane(iodnotowywanewsłowni-
kach),innepojawiająsięwtekstachrzadko,alesązrozumiałe(choćsłowniki
ichnieodnotowują).Niewątpliwiedopolszczyznynależądeminutywacórunia,
