Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Polskośćisztuka
13
wspomnieniom,wartościomitradycjom.Ichsiłaekspresyjna,wzmocniona
przezzbiorowyodbiór,ułatwiamobilizacjęspołeczeństwa.Dlatego-zdaniem
Anthony’egoD.Smitha-sztukiplastyczneodegrałyistotnąrolęwprocesach
powstanianowoczesnychnarodówwEuropieZachodniej(1600-1800)3.
WPolscepewnemuzaniedbaniusztukplastycznychsprzyjapopularneprze-
konanie,żenajważniejsząsferękulturynarodowejstanowiliteratura.Ajednak,
poczynającodArturaGrottgeraiJanaMatejki,malarstwohistoryczneodgrywało
niezwykleważnąrolęwprocesachformowaniasięnowoczesnegonaroduobej-
mującegowszystkiewarstwyspołeczeństwa.Popowstaniustyczniowymcoraz
częściejwyrażanoprzekonanie,żemalarstwo-przedewszystkimmalarstwo
historyczne-stanowinajlepszenarzędziekształtowaniaświadomościnarodo-
wej,amalarzeprzejmująnrząddusz”odromantycznychpoetów-wieszczów4.
Oczywiście,sztukiplastycznestanowiły-istanowią-stosunkowonie-
wielki,elitarnyfragmentuniwersumsymbolicznegonarodu.Wartojednak
zauważyć,żesiłaekspresyjnaobrazówjestbardzoduża,aichobecnośćcoraz
bardziejpowszechna.Rozwójtechnikdrukarskichspowodował,żepocząwszy
odIIpołowyXIXwiekuwytwarzanocorazlepszeitańszereprodukcje.Jeszcze
większezmianyprzyniósłdynamicznyrozwójkolejnychmediów:fotografii,
filmu,telewizjiiInternetu,którydoprowadziłdoprawdziwejwszechobecności
obrazów.Wefekcie,wlatach90.XXwiekunastąpiłtakzwanyzwrotobrazowy
(wizualny)whumanistyce,któryprzyniósłwielepracpoświęconychsferzewi-
zualnejorazsileoddziaływaniaobrazów5.Iznowu,obrazywytworzoneprzez
artystówstanowiątylkoniewielkiułamekwspółczesnejsferywizualnej,są
jednakciąglepowielaneimodyfikowanezewzględunamiejsce,jakiezaj-
mująwróżnychuniwersachsymbolicznych.Stanowiąnietylkozasóbsym-
boli,aletakżesposobówobrazowania,schematówkompozycyjnychiform,
wykorzystywanychprzeztwórcównowychobrazów6.
3A.D.Smith,TeNationMadeReal…,op.cit.
4W
.Nowakowska,Narodowafunkcjasztukipolskiejwkrytyceartystycznej1863-1890,
nActaUniversitatisLodziensis.FoliaScientiarumArtiumetLibrorum”1981,t.2.
5Dorobekstudiównadkulturąwizualnąomawiająnp.:M.Dikovitskaya,VisualCulture:
theStudyoftheVisualafertheCulturalTurn,MITPress,CambridgeMA-London2005;
K.Chmielecki,Widzenieprzezkulturę:wprowadzeniedoteoriikulturywizualnej,Katedra
WydawnictwoNaukowe,Gdańsk2018.
6JużpobieżnakwerendapopularnegoportaluYouTubeujawniasetki-jeślinietysiące-
prezentacjiłączącychnajpopularniejszedziełapolskiegomalarstwahistorycznegoinagrania
pieśnipatriotycznych.TwórczośćomawianegowtejpracyStanisławaSzukalskiegofascynuje
autorówstronpromującychnacjonalizmodwołującysiędotradycjipogańskiejSłowiańszczy-
zny.Natomiastdługietrwaniesztukiużytkowejiwzornictwainspirowanychsztukąludową,
rozumianąjakoźródłopolskości,stanowitemattakichpublikacji,jaknp.:E.Klekot,Etnodizajn
-kolejnekonfguracjesztukiludowej,nEtnografiaNowa”2012,nr4,s.39-46;P
.Korduba,Ludo-
wośćnasprzedaż:TowarzystwoPopieraniaPrzemysłuLudowego,Cepelia,InstytutWzornictwa
