Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WSTĘP
two,którestanowinswoistyklasyfikatorświata”;własnościsłowotwórcze,
którenodsłaniająsposóbujmowaniazjawiskprzezmówiących”;konotacje
semantyczne,czylincechy(oceny,emocje)kojarzoneprzezogółmówiących
(lubniektóreśrodowiska,anawetjednostki)zdesygnataminazw,utrwalone
wpewnychfaktachjęzykowych(metaforach,derywatach,frazeologizmach)”;
etymologię,którawskazujenastanświadomościużytkownikówjęzyka
wokresiejegotworzenia(por.Grzegorczykowa1999:43-46)20.
Podejmującpróbęzrekonstruowaniajęzykowegoobrazuzapachuwpol-
szczyźnie,staramsięuwzględniaćsemantycznycharakterJOS(azatemdoty-
czącysposobu,wjakiużytkownicyjęzykapolskiegowyodrębniajązjawisko,
kategoryzują,przypisująmuokreślonącharakterystykęiwartościują).Ana-
lizyjęzykoweosadzonesąwkontekściekulturowym,bezktóregoniemożna
ująćkonceptualizacjizapachujakobytuniemalnieuchwytnego,awjęzyku
niemalnienazwanego.Podobnieniemożliwewydająsięrozważaniaozapachu
bezodwołaniadozmysłupowonieniaikoniecznegowtymprzypadkuprzy-
wołaniawiedzyzzakresufizjologii,neurologiiczypsychologii.Współczesne
językoznawstwokognitywnezakładabrakostrychgranicmiędzyposzcze-
gólnymipoziomamijęzykaiznajdujetakżecorazwięcejpłaszczyznwspól-
nychzinnyminaukamiipodejściamibadawczymi21.Język-wzarysowanym
przezemniepodejściu-traktujęzarównojakośrodekpoznaniaiinterpretacji
świata,jakijakonarzędzieinterakcjiisterowaniaspołecznego.
Wswoichrozważaniachpodejmujępróbęodpowiedzinapytanie:jakmoż-
nawyrazićto,conienazwane,nazywaćto,coniewyrażalne?Jakprzełożyć
doświadczeniezmysłowenajegokonceptualizację,azatem-wjakisposób
językopisujezapach?Zwracamtakżeuwagęnawielejęzykowo-kulturowych
ograniczeń,jakimpodlegakonceptualizacjazapachu.Ichociażniedasięroz-
strzygnąć,rzeczjasna,odwiecznychfilozoficznychdylematówdotyczących
20ZaproponowanaprzezRenatęGrzegorczykowącharakterystykaskładnikówJOSto
niejedynaznanakoncepcjaujęciazjawiska.Jeszczedokładniejsząlistęwyznaczników
przedstawiliautorzyartykułupt.Językowyobrazświataikultura.Projektkoncepcjiba-
dawczej-JanuszAnusiewicz,AnnaDąbrowskaiMichaelFleischer,przyjmujączałożenie,
że:nkategoriejęzykowe(zarównogramatyczne,jakisemantyczne)należytraktowaćjako
wybrane,wyabstrahowane,uogólnione,sformalizowaneiskodyfikowaneprzezdaną
wspólnotękomunikatywnąobserwacjeempirycznerzeczywistościprzedmiotowej,będące
jednocześniejejinterpretacjami,tworzącestrukturęisystemdanegojęzyka,wzasadniczy
sposóbwpływającenaprocesypoznawczeorazmyślowe,przybierającepostaćzarówno
myśleniawdanymjęzyku,jakikonstruowaniatekstówwtymjęzyku”(Anusiewicz,Dą-
browska,Fleischer2000:26).CytowaniautorzypostrzegająJOSjakoelementwiększej
struktury-kulturowegoobrazuświata(KOS),czylisystemuwspółtworzonegoprzez
nkonstruktyprodukowanezapomocąinnychsystemówznakowych(takichjakmimika,
gesty,zachowanieitd.),atakżenaukowe,ideologiczne,religijne,gospodarczeczyekono-
miczneitympodobnekomponentyglobalnegoobrazuświata”(Anusiewicz,Dąbrowska,
Fleischer2000:30).JOSjesttraktowanywtymujęciujakonpodstawowyelementimiejsce
przejawianiasię”KOS(Anusiewicz,Dąbrowska,Fleischer2000:31).
21Proponujędorozważańwprowadzićelementymetodologiipragmalingwistycznej,
uznając,żebadanianapograniczusemantykiipragmatykiwpisująsięwnurtkognitywny.
