Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Wyspiański–artystaAgonu
cjalnewystąpieniewskazuje,jakbardzobolesnabyłatodlaniegosytua-
cja.Poczucieklęskiipostawawrogościwobecrywala–Stryjeńskiego
widocznawretorycepodejrzeń,mieszałysięzprzekonaniemosłu-
sznościswoichracji.
Niejestemprzeciwnikiemdzisiejszychkierunkówsztuki,owychple-
nerów,aleuważamjezaczasprzechodowyiniemożnaichbraćzagwia-
zdęprzewodnią!Emigracjaartystównaszychzagranicęmaspójnięzdą-
żeniemludunaszegodoAmeryki!Tennagłyzwrotdajedomyślenia,bo
albokierownictwojestniedbałe,albocoinnegowtymjest?Jakaśręka,
którawysyłauczniówzagranicę,ktoś,ktonamawiadotego?Wostatnich
czasachdwóchzdolnychuczniówszkołychcejechaćzagranicę,mogliby
wprawdzieoniituwkrajupracować,boituunasprzygotowaniapoczątki
sądobre,alejestktoś,cochcepozbyćsiętych,którzybyliozdobąszkoły.
Wswoimczasiewyjazdzagranicęjestdobry,alewyjazdzawczesnynie
makorzyści!20
Wyjazdzagranicznystajesiętukluczowymproblememedukacji
artystycznej21.EdukacjipobieranejwprowincjonalnymmieścieEuropy
Środkowejwpozbawionymstatusupolitycznegopaństwie.Wyspiański
buntującsięprzeciwkonarzuconejprzezinstytucje,atakżeMistrza,
tradycjikształcenia,dopierotam,wDzakazanym”świeciesztukiPołud-
niaiZachodu,znajdujeargumentydlaswojegosprzeciwu;formułuje
jejużwdwatygodniepoprzyjeździedoWenecjiwliściedoStryjeńskiego:
Doprawdy,żerozważamtosobiedługoimyślęnadtym–comogło
byćprzyczyną,żeDyr.Matejkosprzeciwiałsiętakstanowczowyjazdowi.
Niemogętegozrozumieć,apopsułmiprzeztobardzowiele,bostraci-
łemprzeztoswobodę,–iwolnośćodbieraniawrażeń–bostajęprzed
każdąrzeczązpytaniem–nacojajejmogępotrzebować,–noaprzyzna
panżezdziełamisztukiwtensposóbobchodzićsięniemożna.–trzeba
daćsięporwaćwrażeniu–pozwolićmusięopanować,jeślitomabyć
podróżmającanaceludaćmiwyobrażenieoogólnejtwórczościicywili-
zacjiwsztuce22.
20Cyt.za:M.Gorzkowski,JanMatejko,epokalatdawnychdokońcaŜyciaartysty
zdziennikaprowadzonegowciągulat17,Kraków1898,s.501.
21OznaczeniupodróżyWyspiańskiegodoFrancjiwkontekściezainteresowaniaka-
tedramigotyckimipisałW.Bałus,Wielkainicjacja.OznaczeniupodróŜydoFrancji
wroku1890dlapoglądówipostawyartystycznejStanisławaWyspiańskiego,DPrze-
strzenieTeorii”2007,nr7.
22ListdoStryjeńskiego,s.239–240.
