Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Starciepierwsze:Wyspiański–Matejko
Topełneresentymentuoskarżeniejestświadectwemdramatycz-
negoodrzuceniapostawywobecsztukisygnowanejpytaniemDnacoja
jejmogępotrzebować?”aaprobatąpostawyDporwaniasięwrażeniu”.
Możnaztychogólnychuwag,któreprzewijająsięwkorespondencjize
Stryjeńskim,wyczytaćtrzypoziomyopozycji.Najbardziejoczywisty
dotyczyłbysztukirządzącejsięprawamiutylitarnymiiracjonalny.
miijejprzeciwieństwa–sztukiimpresyjnej.Jednakżenakazmyśle-
niapraktycznegojakopostulatnaukMatejkioznaczatakżepresjęide-
ologizacjisztuki.Wszerszymujęciuchodziłobyokluczowąopozycję
sztukipodporządkowanejideologiiisztukiautonomicznej.Wów-
czas,w1890roku,azatemosiemlatprzedakcesemdokrakowskiego
DŻycia”isformułowaniaprzezPrzybyszewskiegonajegołamachnaj-
bardziejradykalnegoprogramusztukimodernistycznej,wWyspiań-
skimkrystalizujesięideaDnowejsztuki”.
Taantynomiamajeszczejedenwymiar:kształtowaniaindywidual-
nościartysty.Togeneralnaopozycjaartystyzniewolonego,ujarzmio.
negoprzeznarzuconąideęlubwolęiartystyniezależnego,samo.
dzielniekierującegoswymtwórczymrozwojem.
Wlistachz1890rokubędziepowtarzałsięgestlekceważącego
odrzuceniaMistrza:DComówimistrzMatejkojestmijużzupełnie
obojętnąrzeczą,bozajegozdaniemetconsortesniemyślęiść”23.To-
warzyszyćmubędąbuńczucznepokrzykiwania,iżDsięnigdydooto-
czenianiebędędostrajałanistosował”,Dniechsięotoczeniedomnie
stosuje”24.Wtymprzełomowymokresiepierwszejpodróżyzagranicz-
nejrodzisiępoczucieniezależnościjakonaczelnypostulategzy.
stencji.NiesposóboddzielićwkoncepcjiautokreacjiWyspiańskiego
tecechy,któresącharakterystycznedlaartysty,odtych,którepozosta-
jąwcentrumkondycjiludzkiej.
OderwanieodMistrza,rodziny,środowiskakrakowskiegojestde-
cydującymmomentemindywiduacji.Zkażdymdnieminowopozna-
nymmiejscemwzrastaprzekonanieowartościbuntu.Todoświadcze-
niemajanusoweoblicze:pozwalarozsmakowaćsięwwolności,ujrzeć
mocindywiduumzorientowanegoprzedewszystkimkusobie,przeżyć
chwiledumnychwzlotów,alerównocześnieuświadamiazcałąinten-
sywnościąwcześniejdoznanygwałtuwięzienia,dotkliwośćkajdanprzy-
kuwającychdoidei,miejsca,ludziiichsposobumyślenia,wzmacnia
31
23ListdoStryjeńskiego,s.282.
24ListdoStryjeńskiego,s.248,251.
