Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
siedemdziesięciolecia,zpodziękowaniamizawieloletniezaproszeniadowspółpracyprzyLetnichSzkołach
MłodychPedagogówKNPPANizajejstudiumoautorytecie(nauczyciela)sprzed10lat,atakżezaksiążkę
Pomyślsiebie,sprzedroku,którąmiałemprzyjemnośćrekomendowaćwydawniczo.Tęniezwykleudaną
pozycjęmożnatakżepotraktowaćjakopróbęautorskiegopostawieniaprzedtwórczyminauczycielamizadania
prawdziwejtroskiwrelacjiedukacyjnejopielęgnowanieszansnaautorytetwnajlepszymsensietegosłowa.
Senstakiosobnousiłujętuwykuwaćwprocesieprzeszukiwaniaposzczególnychdyskursówhumanistycznych,
jakiesąprzedmiotemrekonstrukcjiiko​mentarzy.
Tematautorytetubędziemusiałbyćpodejmowanyjeszczeniejedenrazizapewnezarównozperspektywy
badawczej,jakiteoretycznej,któreuzupełnią,amożeskorygująmojeobecneprzekonaniaczynastawienia.
Dzielęsięzczytelnikami,przyrównoczesnymzaproszeniudopoważnejdebaty,przemyśleniamioraz
ustaleniami,któremniezdumiewały,np.wkwestiijakościpraktyksłownikowychdotyczącychtytułowego
terminuksiążkiczyrytualnychjedyniesposobówwidzeniaklasyki.Jestemjednakświadomyograniczeń,luk
irozmaitychmankamentówniniejszegoopracowania.Tematykanarzucałamicorazszerszeramy,byłemwięc
zmuszonydokolejnychstudiówlekturowychodpodstaw.Nadalwartopodejmowaćdalszerekonstrukcje,
porównaniaikrytykiposzczególnychrozwiązań.Nadewszystkozaśmarzymisię,abyztychstudiówiinnych
poszerzonychprzezkolejnych,zuchwałychśmiałkówpróbnamysłunadautorytetemudałosięstworzyćnowe
narzędziabadawczeidiagnostyczne,którepozaopisemrealiówszkolnychmogłybypomócwdziałaniach
narzeczichprzeobrażeń,zgodnieznaszymi,czasemwątłymijużnadziejaminafunkcjękulturowąedukacji
wrozwojukolejnychpokoleńmłodychPolaków.
Wstęp
Poniższytekst1stanowipróbęzebrania,wtrybieraczejperegrynacjibadawczychniżostatecznego
rozstrzygnięciaczypodsumowań,wpoludociekańnadkategoriąautorytetu,własnychskojarzeńitropów
wymagającychdalszychrozwinięć,anawettakiejużmającychwmoichlekturachitekstachpisanych.Stosuję
strategię„przeszukiwaniahumanistyki”,rozwiniętąnaużytekkulturowejkoncepcjipedagogikiprzezMonikę
Jaworską-Witkowską(2009,2008a).Zestawieniefragmentówrozmaitychdyskursów,jakiedalejmamiejsce,
niemoże,rzeczjasna,rościćsobiepretensjidomianaspójnejteorii,choćmamnadzieję,żeotwieraszanse
napewneodcienieteoretyczności,dającesięzebraćbardziejpouczająco.Pewnestanowiskozostało
wypracowane,niosącimpulsy,mamnadzieję,dokorektypodejśćbadawczych,dającychosobieznaćnastyku
pedagogikiipsychologii.
Wprzypadkuponiższychuwagchodzimioteoretycznośćwjejepistemologicznymrozumieniu
zaGastonemBachelardem,gdziedogłosudochodzitroskaopodwójnecięcieczyodcięcie(rupture)wobec
potocznegobanałuioczywistościzdroworozsądkowejorazwkolizjirozmaitychujęćaspirującychdojedynej
wykładni,zodwagąnazerwanieciągłościmiędzynimi,anawetnaukazaniedzielącychjeprzepaści.
Bachelard,któryzracjipłyciznrecepcjiwpolskiejfilozofiinawetczołowychpostaciepistemologii
frankofońskiej,nigdyniedoczekałsięuznania–atymbardziejstatusuautorytetu,zmuszającegodokorekty
autorytarnychzwykleroszczeńAnglosasówiichrodzimychepigonów,zamkniętychwokowachjedynie
angielszczyznyipłytkiej,jałowejanalityczności–podkreślał,sugerująctojakostrategiępoznawczą,
żezadaniaepistemologiisytuująsięnapoziomiekażdegopojęciaiwiążąsięzwysiłkiemodtwarzania
możliwiepełnegoprofiluzróżnicowania.
Wkontekściekategoriiautorytetu,moimzdaniem,należyzerwaćznagminnymwpedagogicetrybem
relacjonowaniapodręcznikowegoiwbadaniach,wktórychskupiamysięnienaanalizowaniuwariantów
dyskursu,awięcnienaśledzeniusposobów„profilowania”danegopojęcianagrunciejakichśzałożeńczy
diagnoz,wręczwymagającychstosownegodziałania,aleomawiamyrejestracyjniejedyniekolejnepoglądy.
Uwypuklamtoniejakodualistycznąalternatywę,alejakowskazanienadwubiegunowenapięciedyskursu,
wymagająceśledzeniapolamiędzypoglądamiipojęciami.Iniewystarczytylkozwykłepragmatyczne
przesunięcieakcentuzwizjiautorytetudostarczającegodowodówwyższościracjiipoczuciasłuszności
nawskazanianowegostatusuautorytatywności,któramożejedynieproponowaćprzeglądpowodów
preferowaniatakichczyinnychrozwiązań.Niewystarczyteżpostulat,byzdobywaćsięnazestawianie
rozmaitychlogikwywodów,zawieszającwłasnepreferencjelubjepodającjakowłasne,aleitenietraktowane
jakoostateczneiniepodważalnelubuznanejedyniezaprzejaw(świadectwo)osobiścieistotnegozakorzenienia
wświecie(jegorozumieniaiprzeżywania).
Terozmaitestyledziałaniakandydatównaautorytettonietylkomodeleekspertalnościijejroszczeńczy
typyoddziaływańperswazyjnych.Sątobowiemzasadniczoodrębnesytuacjekulturoweiprzestrzeniebycia
wświecieróżnorodnościsymbolicznejitworzenia(ograniczania)horyzontuznaczeńjakoimpulsówistotnych
rozwojowo.Wobszarachwymagającychmyśleniaidziałaniahumanistycznegoodużejzłożoności
aksjologicznejiryzykuprzeradzaniasiębłędutechnicznegoczypoznawczegowbłądetyczny(cierpienie,