Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
AnnaDąbrowska,MałgorzataPasieka
UniwersytetWrocławski
Okilkurzeczach,coniecałkiemnowe,
czylioskładniwdawnychpodręcznikach
dojęzykapolskiegojakoobcego
Uwagiwstępne
PoczątkinauczaniajpjowszkołachmiejskichRzeczypospolitejiŚląskaprzypa-
dająnapołowęXVIwieku.DopierwszychuczniówtychszkółnależeliNiemcy
zamieszkującyterenylennRzeczypospolitejlubprzygranicznemiastaoludno-
ścimieszanej(Elbląg,Gdańsk,Królewiec,Toruń,Wrocław).Ówcześnilektorzy,
zwanimoderatoramilubkolegami,rzadziejprofesorami,byliteżniejedno-
krotnieautoramipodręcznikówdonauczaniajęzykapolskiegocudzoziemców.
PierwszymbyłFrancuzPetrusStatorius-Stojeński(ok.1530-1591),
twórcagramatykinapisanejzmyśląocudzoziemcachchętnychdonauki
językapolskiego.TenwyznawcakalwinizmuprzybyłdoPolski,uciekając
przedprześladowaniamireligijnymi,iosiadłwPińczowie,gdziezająłsię
reformowaniemtamtejszegogimnazjum.Należałrównieżdogronatłumaczy
Bibliibrzeskiej(1563).JegonapisanapołaciniePolonicaegrammaticesinstitu-
tio.Ineorumgratiam,quieiuslinguaeelegantiamcito&facileaddiscerecupiunt
(wtłum.Wykładgramatykipolskiej.Naużytektych,którzywytwornościtejmowy
szybkoiłatwopragnąsięnauczyć)1jestwogólepierwszymopracowaniemgra-
matykijęzykapolskiego.Choćtoniezwykleważnedziełozostałowydane
tylkoraz-wKrakowieuWierzbiętyw1568roku2-tojegoznaczeniejest
niedoprzecenienia.Prawiekażdyzźniejszychautorówgramatykjęzyka
polskiegosięgałdoStatoriusa,jakkolwiekniezawszesiędotegoprzyznawał.
JózefKazimierzPlebańskinazwałPolonicaegrammaticesinstitutioksiążkąDnie-
ocenionądlagramatykipolskiej”
3
,aZenonKlemensiewiczstwierdziłwprost,
1Tłumaczeniewziętezestronywww.gramatyki.uw.edu.pl/book/168(dostęp:4.04.2016).
2P
.Statorius,Polonicaegrammaticesinstitutio,Cracoviae1568.NunciterumeditaR.Olesch,
Köln-Wien1980,DSlavistischeForschungen”26;byłotowydaniefototypiczne.
3J.K.Plebański,Grammatykaigrammatycy.EncyklopediapowszechnawydawnictwaOrgelbranda,
t.10,Warszawa1862,s.536.