Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
T.Szkudlarek,B.Śliwerski,Wyzwaniapedagogikikrytycznejiantypedagogiki,Kraków2009
ISBN:978-83-7850-387-3,©byOficynaWydawnicza„Impuls”1993
12
TomaszSzkudlarek.Częśćpierwsza.Wyzwaniepedagogikikrytycznej
wersjiracjonalnościpedagogikikrytycznej.Punktemwyjściaprzedstawia-
nychtumyślibędzieinterpretacjatekstówpublikowanychwUSA.Spróbuję
określićzakrespojęciapedagogikikrytycznejtak,abywyodrębnićtennurt
myśleniazszerzejpojmowanejkrytykioświaty.Przedstawięgłównejej
nurty-takjakwystępowałyonewStanachZjednoczonych.(Pamiętaćprzy
tymnależy,żepedagogikaamerykańskajestsilniepowiązanazmyśląeu-
ropejską-iwjejkrytycznychnurtachjesttowyraźniezauważalne).Wresz-
ciezajmęsiękwestiąrelacjimyśliidziałania,krytycznychteoriiiprób
działańedukacyjnychrealizującychichzałożenia.Zanalizytegozagadnie-
niabędązaśwynikaćpodjętewostatnimfragmencieniniejszejczęścipracy
kwestieteoretyczneistotnedlapedagogikiwogóle.
Krytykaoświatyapedagogikakrytyczna
Krytykując,zwykleczynimytozjakichśpozycji:oceniamyrzeczypod
względemjakichś-mniejlubbardziejświadomieprzyjętych-kryteriów.
Ażekryteriówtakichmożebyćnieskończeniewiele,dlaopisumyślikrytycz-
nejkoniecznejestwprowadzeniepewnychsystematyzującychuproszczeń.
Sądzę,żekrytykęszkołynajprościejmożnaopisać,posługującsięjakotakim
właśnieupraszczającymschematem,klasyfikacjąfunkcji,jakieszkołamoże
pełnićwspołeczeństwie.Wamerykańskiejtradycjibadańnadprogramami
szkolnymi2przyjmujesię,żeszkołamożebyćtraktowana:popierwsze-jako
służącatransmisjikultury,przekazywaniudorobkuminionychpokoleńpo-
koleniomwstępującym;podrugie-jakoinstytucjawspomagającarozwój
jednostki,służącaindywidualnościucznia;potrzecie-możebyćrozumiana
jakoczynnikzmianyspołecznej,jakoinstytucjaprzyczyniającasiędospo-
łecznegopostępu.Każdaztychmożliwościmaswojąbogatątradycjęiliczne
współczesnewariantyrealizacyjne.Każdejznichodpowiadateżpewientyp
krytykiszkoły.
Szkołabywawięckrytykowanazpozycjikonserwatywnych.Zarzuca
sięjejwtedyniedostatecznystopieńrealizacjizadańzwiązanychztransmi-
sjąkultury,zkształceniemkompetencjiniezbędnychdożyciawukształto-
wanymprzezpoprzedniepokoleniaświecie.Najbardziejcharakterystyczną
dziśformątejodmianykrytykisąamerykańskieraportyedukacyjne,któ-
rychfala,rozpoczętawlatachosiemdziesiątych(zkulminacjąokołoroku
1983),jeszczeniewygasła.Bodajnajgłośniejszyztychraportów-ANation
2Por.H.Taba,CurriculumDevelopment:meoryandPractice,Harcourt,BraceandWorld,
NewYork1962.
