Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
23
Ahistorycznebyłobytwierdzenie,żekapitalizmwpodręcznikowymznaczeniutego
słowanieistniejeiniemożeistnieć.AlexisdeTocqueville,opisującAmerykę,zachwy-
casięstosunkowoczystymkapitalizmem,jakitamzastał.WiększezaangażowanieAme-
rykanówwsprawowanierządów,ichbardziejotwartaedukacjaiszerzejzakrojonarów-
nośćszanssprzyjająwyłonieniusię„człowiekaczynu”posiadającego„umiejętność
wykorzystanianadarzającejsięwdanejchwiliszansy”.
Sprawiedliwycharakterprzedsiębiorczościwsprawnie
funkcjonującymkapitalizmiewedługRawlsa
Pragnęzakończyćobecnerozważania,argumentując,żepobudzaniedowiększegody-
namizmupoprzezzastrzykwiększejdawkikapitalizmuprzyczyniasiędosprawiedliwo-
ściekonomicznej.
Wszystkimnampoprawiasamopoczuciewidokludziwyzwolonych,którzymogą
oddawaćsiędążeniudorealizacjiswoichmarzeń.NiemniejjednakFriedrichHayek
iAynRandposunęlisięzadaleko,uznająctakąwolnośćzawartośćabsolutną–zfa-
talnymikonsekwencjami.Przyocenie,czysystemgospodarczydanegokrajuzasługu-
jenaakceptację,jegokonsekwencjedlaperspektywspełnienialudzkichmarzeńrów-
nieżmająznaczenie.Skorogospodarkajestsystemem,wktórymludziepodejmują
wzajemneinterakcje,zabieginiektórychznichmogąpodważaćperspektywy(iosiąg-
nięcia)innych.Zatemprzekonująceuzasadnieniesprawniefunkcjonującegokapitali-
zmumusisięodnosićdowszystkichjegokonsekwencji,anietylkodotychokreślanych
jakoswobody.
Argumentacja,żekonsekwencjekapitalizmusąsprawiedliwe,wymagaoczywiście
zdefiniowaniajakiejśkoncepcjisprawiedliwościekonomicznej.Ogólniebiorąc,podzie-
lamkoncepcjęsprawiedliwościekonomicznejzarysowanąwewspaniałejpracyJohna
Rawlsaz1971r.Wkażdymsystemieorganizacjigospodarkijegouczestnicybędąuzyski-
waćnierównewynikicodostopniawłasnejsamorealizacji–tegojakdaleceudaimsię
spełnićwzakresieosobistegorozwoju.Systemorganizacji,którypozostawianajniżejusy-
tuowanychzgorszymiwynikaminiżbyłobytomożliwewinnymwykonalnymsystemie
organizacji,jestniesprawiedliwy.Nowaformaorganizacji,którapoprawiłabywynikinie-
których,leczkosztemobniżeniawynikówosóbnajniżejpołożonych,niebyłabyzatem
uzasadniona.Zdrugiejstronywysokiwynikjestsprawiedliwy,jeżeliniekrzywdziin-
nych.„Zazdrośćjesthańbąludzkości”powiadałKant,któregoRawlswielcepodziwiał.
Jakiebyłybykonsekwencje,ztakiegoRawlsowskiegopunktuwidzenia,uwolnienia
przedsiębiorców,byswobodnieoddziaływalinagospodarkę?Wklasycznymprzypadku,
któryzuwagąanalizowałRawls,najniższywynikzawszeprzypadarobotnikomonajniż-
szychpłacach,którychRawlsnazywał„najmniejuprzywilejowanymi”:ichsamorealiza-
cjapolegagłównienażeniaczce,wychowaniudzieciorazuczestnictwiewśrodowisku
