Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Przedmowa
społecznymijestonatymwiększa,imwyższajestichpłaca.Jeżelizatemzwiększony
dynamizmwywołanyprzyznaniemswobodyprywatnymprzedsiębiorcomifinansistom
maskłonnośćdopodniesieniaproduktywności,jakpoprzednioargumentowałem,oraz
jeżelitozkoleiciągniedogórynajniższepłace,albowkażdymrazieniepowodujeich
obniżania,toniejestniesprawiedliwy.Czyktokolwiekkwestionujefakt,żeminione
dwastuleciainnowacjigospodarczychpodciągnęłystawkiwynagrodzeńwdolnymkrań-
cusiatkipłaciwewszystkichpozostałychzakresachrozkładudochodów?
Niemniejjednakwystępujetufałszywyton.JakrównieżpowiadałKant,nienależy
czynićzludzinarzędziwykorzystywanychkupożytkowiinnych.Załóżmy,żepłacenaj-
niżejzarabiającychrobotnikówbyłyprzewidzianedotrwałejobniżkiwprzyszłościdzię-
kiinnowacjomwykoncypowanymprzezprzedsiębiorców.Czyci,którychmarzeniemjest
odnalezieniewłasnejsamoekspresjiiosobistyrozwójpoprzezkarieręprzedsiębiorcy,
wraziespadkunajniższychpłac,mielibybyćpozbawieniprzyzwolenianakształceniesię
idążeniedoosiągnięciaswoichmarzeń?
Abyodpowiedziećnatopytanie,trzebawyjśćpozaklasycznymodelRawlsa,wktó-
rympracasłużywyłączniezdobywaniupieniędzy.Musimyprzyznać,żewgospodarce,
wktórejprzedsiębiorcomitancerzomzakazujesięsięganiakuspełnieniuswoichma-
rzeńosamorealizacji,toonimająnajniższewynikiwzakresiesamorealizacji–bez
względunato,czywobectegopodejmująonipracezarobkowe–itoustalenieobowią-
zujebezwzględunato,czyurodzilisięonijako„najmniejuprzywilejowani”.Jeżeli
zatemnawetichdziałanianastępowałybykosztemnajniżejopłacanychrobotników,
sprawiedliwośćwujęciuRawlsawtakposzerzonymznaczeniuwymaga,abyprzedsię-
biorcomitancerzomdaćszansepodniesieniaichwynikunaskalisamorealizacjidopo-
ziomunajniżejopłacanychrobotników–anawetwyższego,oczywiściejeżelirobotni-
cyniedoznalibyuszczerbkuwskutekwsparciaprzedsiębiorczościitańca.Również
zatemwtymprzypadkuwprowadzenieprzedsiębiorczegodynamizmusłużypodnie-
sieniunajniższychwynikównaskaliRawlsa.
Rzeczywistykapitalizmodbiegaodideałusprawniefunkcjonującegokapitalizmu–
występująwnimmonopolezbytwielkie,bymożnajebyłorozbić,nieujawnionekarte-
le,niepowodzeniaregulacjiikorupcjapolityczna.Kapitalizmwśródswychinnowacji
rozsiewanasionawłasnychzwiązkówzutrwalonąwładzą.(WswoimfelietoniePeter
Martinproponowałwymógpodziałukażdejfirmypodwudziestulatachjejistnienia).Ta-
kieodstępstwamocnociążąnawypracowanychgratyfikacjach,zwłaszczanapłacachnaj-
mniejuprzywilejowanych,orazkreująnegatywnywizerunekkapitalizmu.Niemniejjed-
nakupieramsięprzytym,żeniekonsekwencją(nonsequitur)byłabyrezygnacja
zprywatnychprzedsiębiorcówifinansistówjakoźródładynamizmujedynieztegopo-
wodu,żeowoceichdynamizmumiałybyprawdopodobniebyćmniejszeniżbymogłybyć
wmniejniedoskonałymsystemie.
