Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KajaKaźmierska,
KamilŚmiechowski,AgataZysiak
Wprowadzenie
Miastowitałoprzybyszówn[ś]charakterystycznąbrudnąmgłąnawidnokręgu,
którazawszeunosisięnadstolicąkominów:todym,zwiastunpracy”1.Zarazpo
przyjeździezaczynaliczuć,żespowijaichn[ś]jakaśniepojętaprzezswądusz-
nośćatmosfera,pełnakurzuiwoni,szaraiciężka”.Stopniowozngęstegowelonu
dymu”wyłaniałsię,wzniesionykuniebu,nlaswysokichkominówzcegły”,który
n[ś]zdumnąnienawiściąmiotakugórzedym,ogieńipopiół”;miastozdawało
sięujętewżelaznyuścisknmnóstw[a]ognistychwulkanów”2.Wyrastającmię-
dzysennymimiasteczkamiibłotnistymiwsiamiKrólestwaKongresowego,zara-
zemfascynowałoinapawałoodrazą.Przemysłowemiastoatakowałozogromną
mocązmysłyprzyjezdnych,zadziwiałoiszokowało.
nKażdyczasmaswojeprzodującemiastoszoku(shockcity)”,jakzauważył
brytyjskihistorykAsaBriggs3.nMiastoszoku”-przekonuje-tokluczpo-
zwalającylepiejzrozumiećjegowłasnąepokę;jejnajwiększeosiągnięciainaj-
mroczniejszekoszmary.DladziewiętnastowiecznejAngliitakimmiastembył
Manchester-zarazemteatrgrozyifascynacji,miejsce,którewytyczyłodrogę,
jakąpotoczyłasięhistoriaprzemysłowychgigantównacałymświecie.Niebez
powoduróżnymośrodkommiejskimpublicyściipisarzeprzyklejaliłatkęro-
syjskich(Iwanowo),bułgarskich(Gabrovo)czyfińskich(Tampere)nMancheste-
rów”.ZdaniembrytyjskiejbadaczkiJanetWolftowłaśnieManchester-anie
naprzykładParyż,jakuważałchoćbyWalterBenjamin-należałobyuznaćza
światowąstolicęXIXw.;miastoparadygmatycznedlawyłaniającegosięwówczas
nowegosposobużyciaipracy4.
1
2
3
4
A.Glisczyński,Łódźpozaburzeniach,[w:]P.Boczkowski,Łódź,któraprzeminęławpublicy-
styceiprozie(antologia),Łódź2008,s.494.
I.Timkowskij-Kostin,Miastoproletariuszów,Łódź2001.
Terminshockcityodnosisiędotego,jaktrudnebyływarunkiżyciawtakimmieścieoraz
doreakcji,jakiewywoływałouobserwatorówipodróżnych,aponadtodotego,jakistotną
rolępełniłowkształtowaniunowoczesnychspołeczeństwjakoswegorodzajupionierpo-
stępuisymbolzachodzącychprzemian;szerzejnatentemat:A.Briggs,VictorianCities,Los
Angeles1993,s.56.
J.Wolf,Manchester,capitalofthenineteenthcentury,UJournalofClassicalSociology”2013,
vol.13,no1,s.69-86.
