Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Nierównieskrupulatniejszeiszczegółówsięgającesąprawalitewskie…”
25
WIIStatucielitewskimproblematykęzwiązanązpolowaniamiujętowli-
czącymsiedemnaścieartykułówrozdzialeX(nOłowy,opuszczuiodziere-
wobortnoje”)54.Wniejednymszczególeróżnisięonodswegopierwowzoru
z1529roku,choćgeneralniewskalicałegorozdziałutreśćobukodyfikacji
jestbardzozbliżona,ainteresującenasnajbardziejartykułynawetdokładnie
odpowiadająsobiepodwzględemnumeracji.
Dośćistotną,jaksięwydaje,różnicęodnajdujemyjużwart.1(nOłowy,
opuszczu,chtobyichpołowił”).Początkowyjegofragmentbrzmi:nUstawu-
jem,chtobyczijełowykgwałtompołowił;togdytomu,ucziejpuszczibudiet
połowił,majetkgwałtzapłatitidwanadcatrublewgroszej,azwieru,kolkobu-
dietpołowił,cenojujakoniżejopisanomajetpłatiti”.
Wynikaztego,żezagarnięcieczyichśłowówzagrożonebyłokarą12ru-
bligroszypłaconejztytułupopełnionegogwałtuorazosobnąkarą,mającą
wyrównaćponiesionąstratę,uiszczanązakażdezwierzęwwysokościusta-
lonejwStatucie.Obieinkasowałwłaścicielpuszczy,wktórejtakigwałtmiał
miejsce,wczymkonstatujemyróżnicęwstosunkudostanuz1529roku,bo-
wiemtam,jakpamiętamy,karazapopełnionygwałtprzypadaławłaścicielowi
puszczy,alekaryuiszczanewedługstatutowejtaryfyzazłowionezwierzęta
przypadałyhospodarowi.
Nieznajdujemynatomiastistotniejszychzmianwrozwiązaniachprzyjętych
wkwestiipotajemnegopolowaniawcudzejpuszczywstosunkudotych,które
zastosowanowkodyfikacjiz1529roku.IIStatutrównieżgroziłamatoromcu-
dzejzwierzynykaramiwedługprzyjętejtaryfy,apojmanemunadzabitązwie-
rzynąśmiercią.Odnośnietejostatniejkwestiidostrzegamytylko,żeIIStatut
poświęcaniecouwagitrybowirozpatrzeniasprawyschwytanegokłusownika
przezurządmonarszy55.MilczałotymzupełnieIStatut,natomiastkolejne
szczegółyproceduralnedorzuciStatutz1588roku.
Niecoinaczejrozstrzygniętokwestiępogonizauchodzącymzwierzęciem.
Wkońcowymfragmencieanalizowanegoart.1czytamy:nAjestlibychtoza-
iPrypecią.Por.A.Samsonowicz:Łowiectwo…,s.79in.,82,84in.Owielkimznaczeniu
odłowówbobrówpisałO.Hedemann:Dawnepuszcze…,s.100.Autorwspominał,żesapie-
żyńskanUstawanazwierza”z1643rokugroziłaśmierciąpoddanymzanielegalnepolowanie
natezwierzęta.
54TekstruskiwedługwydaniaStatutWielikogoKnjazstwaLitowskogo1566goda.nWrie-
miennikImperatorskagoMoskowskagoObszczestwaIstoriiiDrewnostiejRossijskich”.T.23.
Moskwa1855.Por.odmiany,którenastąpiływtekścieStatutuwołyńskiego.Pomnikiprawa
litewskiegozXVIwieku.Wyd.F.Piekosiński.nArchiwumKomisjiPrawniczej”.T.7.Kra-
ków1900,s.4981502.
55W1569rokuleśniczytykocińskiFlorianŁobeskipozwałprzedsądwWiźniemiejsco-
wąszlachtę,któranielegalniezabiławpuszczyhospodarskiej(Tykocińskiej)łosia,sarnyoraz
dziki.J.Śliwiński:Grodzieńszczyzna…,s.102,131in.Tensamautorwspomina,żew1578
rokuosocznicystrzegącyPuszczyPerstuńskiejpojmaliczyjegośstrzelca,którytropiłpostrze-
lonegojelenia.Zdaniembadaczategorodzajuzdarzenianiebyłyrzadkością.
