Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
SławomirGodek
streliłaboraniłzwierauswojejziemli,atotzwieruszołbywczużujuziemlju,
atamjegodoszedsziwolnobudietwzjati.Awiedżekgdybyzwierpriszoł
wliespanskijziemjanskij,gdziepieredtymłowyniebywali,togdykożdomu
wolnonaswojejziemlizwierłowiti”.
Wświetletegowidzimy,żeIIStatutniepowtórzyłzezwoleniakodyfikacji
z1529rokunapogońnzaswoimzwerem”przezcudzegrunty.Ostatniezdanie
powyższegofragmentuzdajesięnawetświadczyćotym,żebyłaonazabronio-
na.Statutdopuszczałtylkowejścienacudzygruntzazranionymzwierzęciem
izabraniepowalonejzdobyczy.Jesttowięcwstosunkudoujęciaobserwowa-
negowIStatuciepoważneograniczenie,choć1dostrzecnależy1redukują-
ceryzykowystąpieniasytuacjiniejasnych,konfliktowych.
Kolejneróżnicedostrzegamywart.2zatytułowanymnCenazweremdzi-
kim”.IIStatutstanowił,żezażubrapłacisię12rubligroszy,załosia6,za
jelenialubłanię6,zaniedźwiedzia3,zarysia3,zadzikalublochę1,azasar-
nękopęgroszy.Oznaczato,żecenyżubra,łosia,niedźwiedzia,dzikailochy
niezmieniłysię,alewartośćjelenia,łaniisarnywzrosładwukrotnie,zaśrysia
ażtrzykrotnie.Statutniewymieniałnatomiastdzikichkoni,choćwiadomo,
żetenaziemiachlitewsko-ruskichżyłyjeszczeiwXVIIIwieku56.Agnieszka
Samsonowiczdomyślałasię,żepodwojeniekarzajelenieiłanienzdajesię
wskazywać,żezbiegiemXVIwiekuzaostrzonorygorywobeckłusownictwa,
abyutrzymaćliczebnośćpogłowiazwierzynydlałowówelitarnych”,natomiast
dubeltowaopłatazasarny,opróczwzmożeniawalkizkłusownictwemmogła
miećzwiązekzokresowymzmniejszeniempopulacji57.
Art.3zatytułowanynObortiiozieraisienożati,chtomajetwczyjej
puszczi”jestwtreścibardzobliskiswemuodpowiednikowizeStatutuI.Za-
chowanotuwcześniejszeprzepisyzabraniającekorzystającymzwchodówdo
cudzychpuszczzabieraniadolasupsówibroniorazinnychnarzędzizwyjąt-
kiempieszni,siekierikos.
Wartowspomnieć,żedokładniejniżposzczególneprzywilejemonarsze
sposóbużytkowaniapuszczkrólewskichopisywaławydanawKnyszynie27
lutego1567rokunUstawaleśniczym”1aktwieńczącyreformęzarząduigo-
spodarkiwpuszczachmonarszych,niemaldokładniewspółczesnyIIStatu-
towi58.Jejpierwowzorembyławydanaprzezzasłużonegostarostęknyszyń-
56NaLitwie(podobniejakwPrusach)byłytotarpanyleśne,anaUkrainietarpanystepo-
we.Byćmoże,żezachodziłorównieżzjawiskowtórnegodziczeniakoni.A.Samsonowicz:
Łowiectwo…,s.103.
57Ibidem,s.69,91.
58JesttonUstawaKrólaJegoMościLeśniczymwWielkimKsięstwieLitewskimroku
1567februaridnia27wKnyszyniezrozkazaniaKrólaJegoMościPananaszegoMiłościwe-
godanajestnaukaPanomLeśniczym,jakosprawowaćsięmająnaLeśnictwachiurzędach
swoich”.Tekstaktubyłwielokrotniepublikowany.Por.nAthenaeum”1844.T.6,s.5111;
O.Hedemann:Ustawaleśna1567roku.nEchaleśne”1936.Nr4,s.315.Tamrównieżkomen-
