Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Edukacjaliterackaikulturowa
chanejopowieścipowstajenatychmiast,jeślitylkospełnionyzostaniewarunek
nadawcy,odbiorcyiprzekazywanegokomunikatu,októryzresztąnietrudno.
Wgetcieksiążkistanowiąprzecieżłatwązdobycz.
Pisanie1tocoinnego…Popierwsze,wymagajeśliniesamotności,to
skupienia.AojednoidrugietrudnowprzestrzeniachHolokaustu.Podrugie,
pisanieokazujesięambitnymzajęciem,ponieważjeślinawetskupiasięwokół
mikrohistoriipiszącego,towkonsekwencjiitakdążydostworzeniasummy
przedstawianegoświata.Perspektywaofiary(ukrywającegosię),ograniczona
doramyokna,szczelinywszafie,szparypodpodłogą,oznacza,żerównież
dawnapanoramicznośćprzedstawianiamusiuleczawężeniu.Wkońcu,potrze-
cie,zapisywaniewymagamateriału,któryjesttrudnydozdobycia(zeszyty,
papieroweworki,staredokumenty).Niebezprzyczynywyobraźniępokoleń
nosmalonych”
8
wypełniająprzeróżnegorodzajuzapiskiprowadzonerównym
pismem,ukształtowanympodczaslekcjikaligrafii,naktórychopróczcharak-
terupismawykuwałsiętakżecharakterpiszącego
9
.Wliterackichreprezenta-
cjachZagładywojennewpisynobowiązkowo”prowadzonebyływpożółkłych
jużdziśszkolnychzeszytach,najczęściejwlinie
10
.
TakototworzysięimaginariumZagłady.Współczesneopracowaniegra-
ficzneartefaktówpozostałychpopiszącychwzmacniadramaturgięlektury
wydawanychpamiętnikówczydzienników.Publikacjesączęstowzbogacane
zdjęciami,dokumentamiinajczęściejpodejmująpróbęjaknajwierniejszegood-
daniaspecyfikiautografu.Tekstwtedyzostajezaprezentowanywdwuposta-
ciach.Czytelnikmawglądwfotokopięautografu,ajednocześniemożeskorzy-
staćzdrukowanejrekonstrukcji.Wydajesię,żetakiukładstronmacharakter
symboliczny:wautografienależałobywidziećautentycznygłoszprzeszłości,
wopracowanejrekonstrukcji1narracjęwspółczesności,którastanowipróbę
nadaniauniwersalnegokształtunarracjiindywidualnej
11
.Narracjata,zapisana
wszkolnychzeszytach,częstopochodziodautoradziecięcego,niedziwiwięc
fakt,żewspółczesnaliteraturakierowanadomłodychczytelnikówkorzystaze
8
TerminwprowadzonyprzezIritAmielnaokreśleniepokoleniaurodzonegopoZagładzie.
Zob.I.Amiel:Osmaleni.Izabelin1999.
9
Najczęściejwspółczesnyopisholokaustowegodziennikarozpoczynasięrozpoznaniem
materiałów,np.nDziennikprowadzonybyłniebieskimatramentemwszkolnychbrulionach.
Wautografiezłatwościąmożnarozpoznaćśladynabijaniapióraorazdelikatnąkratkę”.P.Wei-
ser:Maryla.Pozostałościjejtekstu,wyobrażeniejejlosu.W:Patrzyłamnausta…Dziennik
zwarszawskiegogetta.Red.P.Weiser.Kraków1Lublin2008,s.7.
10
Zob.J.Kowalska-Leder:DoświadczenieZagładyzperspektywydzieckawpolskiejlite‑
raturzedokumentuosobistego.Wrocław2009.
11
PrzypominatoniecozmaganiazformątekstudotyczącegoZagłady.Wdoskonałysposób
problemtenjestzaprezentowanywpowieściYannaMartela.Bohaterksiążkiparającysiępisa-
niempragniesięzmierzyćztematemHolokaustu.Tworzywięcnksiążkędwustronną”,wktórej
jednapołowa1esej1należydoliteraturyfaktu,adrugajestpowieścią.Zob.Y
.Martel:Be‑
atryczeiWergili.Przeł.A.Szulc.Warszawa2010.
