Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Edukacjaliterackaikulturowa
BohaterempowieścijestjedenastoletniAlek,któryczekającnaojca,samot-
nieukrywasięwzrujnowanymgetcie.Abyprzeżyć,systematycznieprzeszu-
kujeopuszczonekamienice,znajdującwpustychmieszkaniachczęściejksiążki
niżjedzenie.Chłopiecstajesięnamiętnymczytelnikiem.Swojąkryjówkęprzy-
gotowujewtakisposób,abydocierającezzewnątrzświatłoumożliwiałoczy-
tanie.Mimochęcinieprowadzijednakpamiętnika.Pisaniebowiemwymaga
większejaktywnościorazkoniecznościdoświadczaniaświata,ategoprzecież
zabrakłochłopculeżącemucałymidniamiwświetniezamaskowanejkryjówce
wruinachgetta.Głód,któryjakojedynedoświadczenieznalazłswemiejsce
wdzienniku,okazałsięnudnym,alezarazemtrudnymdoopisaniaafektem
14
.
Prowadzeniudziennikaniesprzyjałarównieżsamotnośćchłopca.Po-
wieść,wmetaforycznysposóbnawiązującadokanonicznegotekstuDaniela
Defoe’a,przypominaowielkiejprawdzie,żeczłowiekstajesiętylkowspo-
tkaniuzinnym.
Nieoznaczato,żeAlekwogólerezygnujezpisania.Zamiasttekstowego
światatworzylabirynt,którypozwolimuprzetrwać:
Ukląkłemiczerwonąkredką,którązabrałemzdziecinnegopokojuwsą-
siedniejkamienicy,narysowałemnapodłodzelinię,którejniewolnoprze-
kraczaćnastojąco.Następniezielonąkredkąpociągnąłemdrugąlinię,któ-
rejniewolnoprzekraczaćnakolanach
15
.
Chłopiec,podobniejakRobinsonCrusoe,rozpoznajeotaczającągonową
przestrzeńipodejmujepróbękonstruowaniabezpiecznejkryjówki.Chęćprze-
życiapowoduje,żekoloroweliniepokrywającebetonowąpodłogęibędąceza-
razemgranicąmiędzyżyciemaśmiercią,wypierająszeregliter,którymimiały
pokryćsiękartkiniezapisanegodziennika.Kolorowakreda,znalezionawjed-
nymzprzeszukiwanychprzezAlkadziecięcychpokoików,przedwojnąsłużyła
zapewniewesołejzabawie.Terazratujeprzedśmiercią.Prostyrysunekzastą-
piłlitery.Toznak,żewgettowejnjaskiniLascaux”niemamiejscanaalfabet,
askorotak,towczasachafazjinarracjaniemaracjibytu.
14
WśródbadaczyszerokorozumianegoWydarzenia,jakimbyłHolokaust,ostatniointensyw-
niedyskutujesięnadmożliwościamireprezentacjiafektów.Wartoprzypomnieć,żewPolscepro-
blemzwiązkówliteraturyiuczućporuszyłRyszardNycz,przekonując,żetekstkulturyjestobsza-
remspotkanialudzkiegozpozaludzkim,konceptualno-językowegozdoznaniowo-afektywnym
(zob.R.Nycz:Poetykadoświadczenia.Teoria,nowoczesność,literatura.Warszawa2012).
Oznaczato,żeliteraturaniejakonpamięta”stanyemocjonalneczłowieka,magazynujejeiprze-
kazującdalej,pozwalarozumiećwspółczesnymprzeszłość.Por.Pamięćiafekty.Red.Z.Budre-
wicz,R.Sendyka,R.Nycz.Warszawa2014.
15
U.Orlev:Wyspanaulicy…,s.119.
