Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Zzagadnieńteoriidowodzeniawprocesiekarnym
gestia,abyanalizywiedzynieograniczaćtylkodobadaniajejprawdziwości,aletak-
żetrafnościczysłuszności23.Konsekwencjetychspostrzeżeńdlaprocesowejzasady
prawdyzostanąomówionepóźniej,terazpozostańmyprzykonkluzji,żedokonywa-
nieustaleńfaktycznychmożnatraktowaćjakobudowaniemodeluintencjonalnego.
Pojedyncząkonkretnąsprawę,krótko:kazus,możnaujmowaćjakozjawiskoem-
pirycznelubpewnąkonstrukcjęteoretyczną.Widaćteż,żewkażdymztychprzy-
padkówsprawęmożnapostrzegaćjakojedynąwswoimrodzajulubjakomniejczy
bardziejpodobnądoinnych.Wobectegonasuwająsięczterymożliwościpodejścia
dokazusu:(1)jakodozjawiskaempirycznego,doświadczanegoprzezdecydenta
procesowego;(2)jakodoobiektu,rozpoznawanegoprzeztegorodzajudecyden-
ta;(3)jakodozjawiskakonceptualniewyodrębnionegoprzezpodmiotpoznający;
(4)jakodotworukonwencjonalnego,którymposługujesiętenpodmiot24.
Podziałtenjesttypologią,brakmurozłączności,cowtymprzypadkuniczemu
nieprzeszkadza.Zauważyćmożna,żeempirycznycharakterkazusuprzesądzaojego
istnieniu;niejestmożliweaniwszczęciesprawy,anijejprowadzeniebezprzesłanek
empirycznych.Zkoleispojrzenienasprawęjakonanobiekt”natychmiastdeterminuje
koniecznośćutworzeniajegomodelu.Chociażmodeletemogąbyćróżne,wiadomo
skądinąd,żerozstrzygnięciewymagarealizacjiaktówpoznawczych,wtymdokonania
ustaleńfaktycznych,cojestrównoznacznezmodelemintencjonalnym.Zawieraon
zdaniauzasadnionebezpośrednio,aletakżeuznanewwynikuinferencji,atakie,war-
tościoweuznawanie,wymagadysponowaniaokreślonymisprawnościamiwposługi-
waniusięwiedzą,pochodzącązróżnychźródeł,np.wiedząotypowościprzypadków.
Należyjeszczedodać,żekonwencja,októrejwspomnianow(4),rozumianamożebyć
jakoprawo,napodstawiektóregokazusjestkreowany.
1.4.RACJONALNOŚĆWMYŚLENIUODOWODACH
Przytoczmy,zaW
.Twiningiem,najważniejszezałożenia,warunkująceracjonal-
nemyślenieodowodach.Jesttorodzajmanifestu,najzupełniejniezależnegoodsys-
temuprawnego,wktórymrealizowanejestpostępowaniekarne;możnapowiedzieć,
żewznacznejmierzemaoncharakterepistemologiczny.Itak:(1)Uzyskaniewiedzy
oposzczególnychzdarzeniachzprzeszłościjestmożliwe.(2)Ustalenieprawdyopo-
szczególnych,przeszłychzdarzeniachwdanejsprawiejestwarunkiemkoniecznymdo
osiągnięciasprawiedliwości,niepoprawnedokonanietychustaleńjestformąniespra-
wiedliwości.(3)Pojęciaśrodkadowodowegoidowoduobejmująracjonalnemetody
rozwiązywaniaproblemówfaktualnych;należyodróżnićpytaniaofaktyodpytańopra-
woiowartości.(4)Ustalanieprawdytypowowiążesięzprawdopodobieństwem,które
23
Tamże,s.372–373.
24
D.I.Harvey,ComplexityandCase,(w:)D.Byrne,Ch.C.Ragin(eds.),TeSAGEHandbookofCase-
BasedMethods,LosAngeles2009,s.21.
