Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Trzywiekiniemieckojęzycznejliteraturyzaangażowanej
21
nienazistowskiejprzeszłościisamoinscenizacjauprawianaprzezlataprzezpisarzy
Grupy47wkontekścieinterpretacjiichdziełliterackich33.
Lorenzwymienianazwiskaznanychczłonkówgrupy,związanychbezpo-
średniobądźpośredniowokresieIIIRzeszyznazizmemlubjegoideologią:
GünterEich,KarlKrolow,WalterJens,WalterHöllerer,MartinWalser,Sieg-
friedLenz,TankredDorst,AlfredAndersch,DieterWellershofforazGünter
Grass.
Wróćmynachwilęjeszczedolat60.i70.,charakteryzującychsięintensyw-
nymidebatamiointelektualnezaangażowaniewpoluliterackim.Najgorętsza
debatarozgorzałapoukazaniusięesejuJeana-PaulaSartre;aCzymjestlitera-
tura?ZdaniemSartre;aliteraturajestzaangażowaniemspołecznym:
Każdyutwórliterackikryjewsobienakazkształtowaniarzeczywistości.Jeśliau-
torwyrażatreściutrwalającestatusquolubgłosiabsolutnąniezależnośćwobechistorii
ispołeczeństwa,toopowiadasięzacałkowitąbezużytecznościąliteratury.Zadaniem
literaturyjestukazywanieświatawrazzjegoniesprawiedliwościami,konfliktami
ocharakterzepolitycznym,rasowymitp.iuświadomienieczłowiekowimożliwościtwo-
rzeniahistoriiwperspektywie„KrólestwaCelów”.Stądteżpisarz,którydziałaprzez
odsłanianie,winienuczynićjedziałaniemświadomym–zaangażowaniem.„Literatura
zaangażowana”toliteraturaodnoszącasiędokonkretnychproblemówwspółczesności
iwspółczesnegoczłowieka.Pisarzwinienpisaćdlaswojejepoki34.
Zadaniemliteratury,wedługSartre;a,jestuświadomienieczytelnikowi,że
maonmożliwośćwspółtworzeniaswojejcodzienności.JesttoideabliskaBer-
toltowiBrechtowi,obiewynikajązdużymprawdopodobieństwemzewspólnego
doświadczeniawojny.Brechtsprzeciwiałsięzawężaniupojęcia„realistyczny”
dodziełpisanychwduchupoetykiXIX-wiecznej.Twierdził,żepoprzezdobór
konkretnychzabiegówpoetologicznychkażdyutwórmożenosićwsobieelemen-
tyintelektualnejanalizyrzeczywistości.Odmiennypoglądnaliteraturęgłosił
TheodorAdornowesejuZaangażowanie35.Jean-PaulSartre,piszącwtradycji
Emile;aZoli,łączyłpragmatycznieliteraturęzzaangażowaniem.Każdąinną
formęzdecydowanieodrzucał,uważającjąza„neutralnośćpubliczności”,jak
ująłtenfenomenwswoimesejuAdorno.Sartreczęstozabierałpubliczniegłos,
wyrażajączwyklekomunistycznestanowiskowobecrozpatrywanychproble-
mów,naprzykładwobecpogwałceniaprawludzkichwkoloniachfrancuskich
czywsprawiewojnywWietnamie.Wlatach60.zyskałmianoprototypuza-
angażowanegopisarza,oczymwspominałAdornowodczycieradiowymZa-
angażowaniezroku1962.W1965teksttenzostałopublikowanywNotach
33MatthiasN.Lorenz,NotwendigeNeubewertung,„TageszeitungjungeWelt”,6września
2016r.,https://www.jungewelt.de/artikel/317705.notwendige-neubewertung.html(dostęp:
24.09.2017).
34Jean-PaulSartre,Czymjestliteratura?Wybórszkicówkrytycznoliterackich,dz.cyt.,
okładka.
35TheodorW.Adorno,Engagement,w:tegoż,GesammelteSchriften,t.11,NotenzurLitera-
tur,red.R.Tiedemann,WissenschaftlicheBuchgesellschaft,Darmstadt1974,s.409–430.
