Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
2.Zabudowamieszkaniowaocharakterzeuzupełniającym…
ZabudowamiastaprzełomuXIXiXXwiekustałasiędlaW.Adamskiego
pewnegorodzajuprzykłademnawarstwianiasięprzestrzeni.Jednakmiasto
ougruntowanymkolorycieiformiewykształconejwepokachminionychjest
doskonałymprzykłademprzestrzeni,wktórejistniejemożliwośćtworzeniano-
wejzabudowy,niekonieczniepozbawionejkontekstulokalnego.
WmiastachzkońcaXIXwiekuprzyniewielkiej,alewyraźnejróżnicywwysokości
sąsiednichbudynków,widzimyznówjakoczęstymotywakcentywysokościowe
wkształcienadbudówek,kopułek,attyk,wieżyczek,tympanonówitp.Wznosząsięone
ponadgzymsemwieńczącymiusytuowanesąwobukońcachbudynków,wpowiązaniu
zryzalitamielewacjifrontowej.Akcentytezasłaniałycałkowicieniedopracowane
szczytyiwytwarzałygdzieniegdzieprzyjemną,łagodniepofalowaną,alewzględnie
spokojnąlinięzarysówbudynkówwperspektywieulicy.Podkreślanetutajprzejawy
jednolitościform,główniewsensiezarysówbryłimateriałówbudowlanych,sątak
wbudownictwieeuropejskimiświatowympowszechne,żestanowiąonejakgdyby
prawoestetyczneprzestrzeganeściślezarównowbudownictwieludowym,prymityw-
nym,jakiwmiastachwdzielnicachwznoszonychnaprzestrzenipewnegookreślonego
czasu,lubpodczasjakiejśakcjibudowlanejodbywającejsięwokreślonychwarunkach
politycznych,gospodarczychiekonomicznych(str.184).
Odwołanieautoracytowanegotekstudoestetykiiformyarchitekturyeuro-
pejskiejiświatowej,byłobardzosilnymgłosem,któregocelembyłoodejścieod
socjalistycznejdoktrynyinieodłącznegokultywowaniazasadarchitektury
iurbanistykiradzieckiej.Ostatniaczęśćprezentowanegotekstujestpoświęcona
rodzimejtwórczościarchitektonicznej,wktórejautorpróbujeposzukiwaćpozy-
tywnychwzorcówzabudowyuzupełniającej.Wdyskusjinadtworzeniemzabu-
dowyuzupełniającejwarchitekturzepowojennejPolskiważnejestsamopodję-
cietegoproblemu.Doświadczeniazsocrealizmemuświadomiłypolskimarchi-
tektomiurbanistombrakmożliwości,zarównoludzkichjakifinansowych,
zmianyobrazupolskiejarchitekturywramachpropagowanychplanówodbudo-
wy.ZmierzeniesięzhistoriąmiastaizprzestrzeniąpowstałąnaprzełomieXIX
iXXwiekustałosięrzeczywistością,niebyłobowiemmożliwewyburzenie
wszystkiego,stworzenienowego,jasnegospołeczeństwaiarchitekturynarodo-
wejwtreści.
TekstW.Adamskiegostałsięprzyczynkiemdodyskusjiosposobachkoeg-
zystencjiarchitekturywspółczesnejihistorycznej.Wtymprzypadkunależało
zmierzyćsięzdoktrynąJ.Zachwatowicza,postulującegoodbudowęmiastahi-
storycznegowtakiejpostaci,jakąmiałoprzedwojną.Brakświadomościistnie-
niastrukturyurbanistycznejmłodszejniżśredniowiecznaczybarokowaprzy-
czyniłsięniewątpliwiedozaprzestaniaposzukiwaniawspólnegomianownika
teraźniejszościiprzeszłości.Jakopodsumowanietychrozważańchciałbymjesz-
czerazprzytoczyćsłowaW.Adamskiego:
Aczkolwiekniniejszewnioskiwynikajązobserwacjibudownictwapowstałego
wśredniowieczuiczasachkapitalistycznych,tj.wwarunkachskrajnieodmiennychod
warunkówpanującychwkrajachogospodarcesocjalistycznej,tojednaksąoneidlanas
