Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wsprawieewolucjiikierunkówrozwojuroszczeniaozadośćuczynienie...
19
odczuwapotrzebęjakiejśreakcjizestronyinnychczłonkówgrupy,trud-
nozcałąpewnościąstwierdzić.Obserwacjepokazująwszakże,iżreakcje
takiewystępują,przybierajączwłaszczapostaćintensywnegoiskaniaczy
wręczwtulaniasięjednejmałpywdrugą.Zdajesię,żeuszympansów
(obugatunków)emocjetesątakiesame,niezależnieodokoliczności
śmiercidanegoosobnika.
Niejestoczywiściewykluczone,żewspólnyprzodekludziiszympansów
reagowałnaśmierćodmiennie,aemocjeisposóbichwyrażania,zarów-
nouszympansówzwyczajnych,jakikarłowatych(bonobo),wykształciły
siępóźniejwtokuewolucji.Zdecydowaniebardziejuzasadnionewydaje
sięjednakprzekonanie,żewłaśnietakieemocjeisposóbichwyraża-
niasąpierwotne,a(dopewnegostopniaidlapewnychkontekstów)
odmienneemocje(uczuciaisposóbichwyrażania)unaszegogatunku
wykształciłysięwtokutrwającejmilionylatewolucji.
Jestsprawązupełniepewną,atymsamymzupełnietrywialną,żelu-
dzie(niewchodzącwparexcellancefilozoficznyspóroznaczenietego
terminu,awkonsekwencjizakresdesygnatów,przyjmijmy,żechodzi
oH.habilisiwszystkichpotomkówosobnikównależącychdotego
gatunku)odzawszespotykalisięześmiercią.Jestteżrzecząpewną,że
niejednokrotniebyłatośmierćnagłainiespodziewana.Zcałąjednak
pewnościąniekażdyumierałnagleiniespodziewanie.Tedwietrywialne
uwagiwyznacząramydladalszychszkiców.
Pewność,żeniekażdyumierałnagleiniespodziewanie,dająniektó-
reprzynajmniejodkryciaarcheologiczne;całkiemsporojużodkryć
takiwniosekprzynajmniejsilniesugeruje.Jeślichodzionajwcześniej
datowaneznaleziska,najbardziejprzemawiającymdowodembyłaby
chybaczaszka(nDmanisi5”
,zwanatakżenD4500/D2600”)odkryta
nastanowiskupodgruzińskąmiejscowościąDmanisi.Osobnik,do
któregoczaszkaonegdajnależała,nienależącydonaszegogatunku
(aprzypisywanyobecnie,przez,jaksięwydaje,większośćuczonych
dogatunkuzwanegonajczęściejHomoerectussensulargo),abyćmoże
nienależącynawetdonaszejliniirozwojowej,przynajmniejnakilkalat
przedśmierciąniemógłsamodzielnierozgryzaćpokarmu.Sugerujeto,
jeśliniewprostdowodzi,żepokarmgryźlizaniegoinni,podającmu
