Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
KrzysztofMularski
negatywnychemocji(uczuć;przeżyćpsychicznych,stanówmentalnych),
któreczłowiekodczuwanaskutekśmierciosoby(sobie)najbliższej.
Terminnzadośćuczynienie”możebyćwięcsensownieodniesionydo
czegokolwiekdopieroodmomentu,wktórymwykształciłosięobecne
rozumienietegoterminu.Przedtymmomentemnzadośćuczynienie”
znaczyło,awkonsekwencjioznaczało,cośinnego.Niesposóboczywiście
wskazać,kiedytakieznaczenieterminowinzadośćuczynienie”zostało
nadane,niemniejzcałąpewnościąotakimznaczeniumożemymówić
dopierooddrugiejpołowyXXw.Byćmożewcześniejszeznaczeniana-
dawaneterminowinzadośćuczynienie”byłynatylepodobne,żerównież
możnabyująćjesensowniewramypracy-niemniejowewcześniejsze
znaczeniazpewnościąniesąstarszeniżdwieście,amożetrochęwięcej
lat.Tosamopowiedziećmożnaonregulacji”
,jednoznaczniekojarzącej
sięzprawemstanowionym,anieobejmującejm.in.prawazwyczajowego
(cokolwiekrozumiećbypodtymwysocespornymwkonceptualiza-
cjachterminem).Tymczasemsensownewydajesięnakreślenieszerszej
perspektywyizadaniepytanianietyleoregulacjęzadośćuczynieniaza
śmierćosobynajbliższej,ileraczejoto,jakiejrekompensaty(termin
nrekompensata”jestterminemoniepomiernieuboższymznaczeniu,
awkonsekwencjiniepomiernieszerszymzakresieniżnzadośćuczy-
nienie”)mógł-zperspektywytakiegoczyinnegozbiorunorm,nieko-
niecznieprawnych-oczekiwaćnajbliższyzmarłego.
3.1.Zgodnieztym,cojużwyżejpowiedziano,uwagiskoncentrująsię
wpierwszejkolejnościnademocjami(uczuciami)związanymiześmier-
cią.Towłaśnieichwystąpieniemabyćprzedmiotemtakiejczyinnej
rekompensaty.Ojakichemocjach(uczuciach)dokładniejmówimy?
3.2.SłynnebadaniaF.deWaalanadszympansami(obu,jakżeróżnych
wswoichzachowaniach,gatunków,tj.szympansówzwyczajnychikar-
łowatych)silniesugerują,żepierwotnąemocjązwiązanąześmiercią
jestcośwrodzajużalu,smutkuczyrozpaczy.Emocjetewyrażanesą
bardziej(czynawetzdecydowaniebardziej)przezapatięniżprzezzłość
(psychologpowiedziałbytuzapewne:nwformieczywpostaciapatii”
,
nwformieczywpostacizłości”).Bodajnajsilniejapatiawystępujeusa-
microdzącychmartwemłode,ewentualnieutakich,którychmłode
zmarłyniedługopourodzeniu.Czydotkniętytakimiemocjamiosobnik
