Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
KrzysztofMularski
możliwądoprzełknięciapapkę.Jeszczesilniejdowyobraźniprzema-
wianeandertalski(chociażniektórzysugerująostatnioprzynależność
dodenisowian)szkieletnShanidar1”
.Osobnik,doktóregoszkieletten
należał,żyłprzynajmniejkilkalatzbardzociężkimiobrażeniami,wy-
kluczającymisamodzielnąegzystencjęnawetwewspółczesnychczasach.
Pośredniegowyobrażeniaopradziejach,pozadostępnąkażdemuele-
mentarnąwyobraźnią,dostarczajątakżebadaniaantropologicznenad
żyjącymiwspółcześnieludamizbieracko-łowieckimi.Zdarzająsiętam
ludziedożywającypóźnejstarościiumierającyzprzyczynnaturalnych;
dopierogdyludzietacystająsięobciążeniemdlagrupy,ichśmierćbywa
wtakiczyinnysposóbprzyspieszana.Rodzitobardzosilnąsugestię,
jeśliniepewność,żeemocjetowarzysząceśmiercinnaturalnej”były
zawszepodobnedotych,któreobserwujemyuszympansówisądo
nichpodobneidzisiaj.
Przejdźmydoemocjizwiązanychześmierciąnagłąiniespodziewaną.
Ponowniejestrzecząpewną,żeludzieodzawszeumieralinietylko
wsposóbnaturalny,alerównieżnagleiniespodziewanie.Podobnie,
pewnejest,żetakagwałtownaśmierćbywaławywoływanaprzezinnych
ludzi.Mówiącwprost,zabijałynasnietylkotakieczyinneokoliczno-
ściprzyrody,aletakżeinniludzie.Przekonującychsugestiiczywręcz
niepodważalnychdowodówznalazłobysięsporo.Dośćwspomnieć
ofakcie,żezabijać(ajużzpewnościąpoważnieranić)potrafiąsięnawet
szympansybonobo;szympansyzwyczajnezabijająsięwręcznieustan-
nie,rzecbynawetmożna,żeniekiedynamiętnieizupodobaniem.
Zabijanieprzybieraskądinądniejednokrotnieformętego,comożna
bynazwaćformąjakiejśwaśnirodowej.Ofiaramitychwaśnisąprzede
wszystkimmłodesamce,nagrodędlazwycięzcówstanowiszerszabaza
pokarmowaipozostawionesamice.Niemawprawdziekonsensusu
wodniesieniudoodpowiedzinapytanieopierwszycałkowiciepew-
nydowódzabójstwawśródludzi.Bardzosilnychposzlakdostarczają
wszakżewykopaliskawjaskiniachAtapuercawHiszpanii.Piszącemu
tesłowapierwszymniespornymprzypadkiemwydajesięneandertalski
szkieletzjaskiniShanidar(nShanidar3”)zwygojonąranąodgrotu
oszczepu.Właścicieltegoszkieletuwprawdzieprzeżyłtrafienie,ale
trudnozałożyć,bywymienianieuprzejmościoszczepamibyłowydarze-
niemjednorazowymibywinnychprzypadkachcelnyrzutnieodnosił
