Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
odpowiedź,niepowinnaonaumniejszaćznaczeniawsparcia,jakiego
przywódcyreligijniudzielaliswojemuotoczeniu.Wydajesię,
żenależałobyrównieżzbadaćnietylkoto,dojakiegostopniarabini
stanowiliźródłopomocy,lecztakżedokogoonatrafiałaiwjakiej
formie.Naprzykładczyodpowiadałanapotrzebyczłonkówtylko
własnejgminyczyrównieżuchodźcówskoncentrowanych
wokolicznychmiastachimiasteczkach64.Czydotyczyłagłównie
Żydówreligijnychzebranychwokółposzczególnychrabinów,czyteż
obejmowałatakżeŻydówświeckich,którzyzwracalisięowsparcie?
Iwkońcu,czytosiłaosobowościrabinówsprawiła,żestalisię
adresatamipróśbopowszechnąpomoc,czywwiększymstopniuich
konkretnedziałaniastanowiłydobryprzykładprzywództwapotrzebnego
wokresieZagłady.Udzielenieodpowiedzinatebardzoistotnepytania
nieleżyniestetywskromnychmożliwościachwyznaczonychtematem
niniejszegoartykułu,sygnalizująjednakszerokikontekstbadania
działańrabinówwgettach.
SpołeczneprzywództworabinówwczasachZagładyprowadziło
równieżdoichzaangażowaniawdziałalnośćpomocowąiopiekuńczą.
Jednakowożudziałwtakichinicjatywachwokolicznościachwojennych
pociągałzasobązawszekoniecznośćdokonywaniatrudnychwyborów.
DoktorEmanuelRingelblumpozaprowadzeniempodziemnego
archiwum„OnegSzabat”byłjednymzgłównychorganizatorów
samopomocyżydowskiejwgetciewarszawskim.Wopracowaniupod
tytułem„DziejepracyspołecznejwWarszawie”naświetlaniektóre
dylematy,przedjakimistałyinstytucjepomocowewsytuacji,wktórej
liczbapotrzebującychorazichpotrzebywielokrotnieprzewyższały
możliwościorganizacji65.Wydajesię,żeosobyduchowne
zaangażowanewtakąpomocmusiałymierzyćsięzdodatkowym,nie
mniejpoważnymproblemem–niektóreztakichdziałańwymagały
bowiemsprzeniewierzeniasięnakazomreligijnym,wszczególności
dotyczyłotoprofanacjiszabatu,rozdawnictwaniekoszernegojedzenia
itd.Niewolnozignorowaćtragediiosóbduchownychzmuszonych
dowielokrotnegozłamaniaświętościszabatuczypublicznego
nieprzestrzeganiamicw.Jednocześnie,jeżelidoszłodotegopod
wpływemświadomegowyboru,byulżyćwcierpieniachbezbronnym,
