Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Najbardziejcharakterystycznącechąwstępówrabinicznychnatemat
sytuacjirabinówwczasieZagładyjestpodkreślanieogromnej
odpowiedzialności,jakananichspoczywałazewzględunakonieczność
wykładaniahalachywrealiachpostępującejdegradacji.Próby
dostosowaniażyciareligijnegodookolicznościstawiałyprzedrabinami
ogromnewyzwanie.Zespółresponsówrabinicznychzepoki75,podobnie
jakkorpuswstępów,odkrywanowatorskieorzeczenia,nieobecne
wwiększościwhistoriografiiortodoksyjnej.Przyokazjiujawniająone
takżetereakcjeosóbduchownychnaZagładę,którezniknęły
zgłównegonurtudyskursuhistorycznego76.
Weźmynaprzykładrabinów,którzyprzezcałąwojnękontynuowali
działalnośćkaznodziejskąistaralisięumacniaćduchowoswoje
społecznościwciężkichokolicznościach77.Innipisalitraktaty
filozoficzneiwykładniehalachiczne78lubzarządzalizbioroweposty
wceluściągnięciamiłosierdzianiebios79,innijeszczeukładalimodlitwy
specjalnienaczasZagłady80.Niemniejważnąreakcjąśrodowiska
religijnego,zaświadczonąwtychpismach,byławiarawmoc
zaangażowaniazmarłychrodzicówczyuczonychwTorze
dozbiorowychmodłów,coprowadziłodotego,żeniektóregminy
wysyłałymłodesieroty,bytemodliłysięnagrobachrodziców81.
Opróczreakcjiśrodowiskareligijnegomającychwymiarmaterialny
występowałyteżteocharakterzekontemplacyjnym.ReuwenBenSzem
wspominawswoimdziennikuomodlitwiechasydówzGerwgetcie
warszawskimwokresiewielkiejakcjilatem1942r.,kiedycodziennie
tysiąceŻydówbyłowysyłanychdoTreblinki:
Aonidalejzbieraćminjan,caływieczórmodlilisięgłośnoiśpiewali
Lechuneranena,śpiewali,jakbytobyłnormalnyczaspokoju,agut
szabesrozbrzmiewałopomodlitwie,jakbybyliwsztiblu.Ponieważ
poznałemrabina,zapytałemgopowyjściuzmodlitwy:„Tworymojej
rękitonąwfalachmorza,awyśpiewaciepieśń?”82.Odpowiedział
mitymisłowy:„PanBógmaprawojejniewysłuchać,alenamnie
wolnoprzestaćśpiewać,nawetnachwilę”83.
ObokpublicznychreakcjirabinównaZagładębyłyitakie
