Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Geografiadrugiejprzestrzeni-uwagiwstępne
17
wiedliwego(Mickiewicz)-przyglądamsięIIIczęściDziadów,jakoutworowi,
wktórymzamartyrologicznymwzorcemofiaryipoświęceniaukrywająsię
równocześniesensyniepokojące,przeczącejednoznacznościwymowydra-
matu.Dotycząonezjednejstronyzałamaniakorespondencjimiędzyświatem
ludzkimaBoskim,azdrugiej-przymusuzgody(czyterroruzgody)naofiarę.
Stawiampytaniaojakośćprawdyzwiązanejzprzeżywanymnieszczęściem,
odemonizmtejprawdy,omożliwośćwyboruskazanegonazniszczenie.
UkazujętakżeludzkieinieludzkieHogrody”Mickiewiczaistawiampytanie
ospecyfikęHogrodu”,wktórymzamykasięwspółczesnyczłowiek.Piszę
równieżoperspektywieduchowościwolnejodwszelkichpodziałówreligij-
nych,kulturowych,geograficznychiczasowych,botakicharaktermadusza
zeposuMickiewicza.Jejoptykarzeczywiściepotwierdzasłusznośćkoncepcji
Masłowskiego,żeromantyzmpolskijestźródłemprzemianydawnejtrans-
cendencjipionowej,hierarchicznejwtępoziomą35.
RozdziałVI,Wielkośćibłąd,skupiasięnapytaniachzwiązanychze
współczesnąrecepcjąKrasińskiegoiNie-Boskiejkomedii.Dramatuniezwy-
kłego,ujawniającegotragiczneuwikłanieczłowiekawplaniejednostkowym
izbiorowym,ludzkąegzystencjalnąobcośćisamotność,człowieczewalki,
błędyiklęski.Aleteżdramatu,wktórymzporażającąwspółczesnegood-
biorcękonsekwencjątworzysięgrupywykluczonychzludzkiejrodziny,inie
sątorewolucjoniści.Krasińskiaktywizujewięcwspółczesnepytaniaowar-
tośćautorytetu,oniebezpieczeństwazwiązanezpowielaniem,szczególnie
wedukacji,tradycyjnychstrukturinterpretacyjnych,schematówrólkultu-
rowych,stereotypówmyślowych,którenaznaczonerangąwartościowego
dziełamogątymsilniejutrwalaćnegatywne,wykluczającewzorce.Krasiński
pokazujezarazemprawdęwspółcześniejużdobrzeznaną:wielkościniesą
wolneodbłędów.Autorytetysąbardzopotrzebne,aleniezwalniająnaszobo-
wiązkuiprzysługującegonamprawadosamodzielnegomyślenia.Tęsknota
doautorytetówmożebyćrównieżtęsknotądoetycznegowygodnictwazwal-
niającegonaszodpowiedzialnościzawyborymoralneiaksjologiczne.
Problemomzwiązanymzczytelniczymodbioremarcydziełwprocesie
edukacji,zewspółczesnąkondycjączytelnikaiksiążki,zbudowaniemtożsa-
mościwświecieponowoczesnympoświęcamrozdziałostatni(Szkołaidruga
przestrzeń).Zwracamuwagę,żeczytanieujawnianiejednoznacznośćludz-
kichpotrzeb,nieokreślonośćmarzeń,potrzebęucieczekodrzeczywistości.
Niewypełniawsposóbprostycelówdydaktycznychiwychowawczych,bo
samowędrujekrętymidrogami.Jednaktoonenajpełniejkorespondujązkrę-
tymidrogamiczytających.Przyglądamsiętakżeniepewnemuistnieniu
wspólnotyksiążkiiodbiorcy,którewpisująsięwpewnątradycjęichbytunie-
pewnego,doktórychwspółczesnośćdopisujewłasneprzyczyny,związane
zjednejstronyzinstrumentalizacjąszkolnejlektury,azdrugiej-zjejrozmy-
ciemwśródwspółczesnegowachlarzanieograniczonejliczbyróżnychtekstów
35Por.G.Tomaszewska,Gdziehierarchiaiporządek?[w:]tejże,Jakwidzidusza?Estetyka
imetafizykaświatław„PanuTadeuszu”,Gdańsk2007,s.345-352.
