Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.AntropologiczneiteologicznepoglądyPascala
27
NiemniejjednakPascalzauważawczłowiekutakżewielkość.Wynika
onazsamoświadomości,zunikatowejwskalicałegoświatazdolności
doautorefleksji:nCzłowiekjesttylkotrzciną,najwątlejsząwprzyrodzie,
aletrzcinąmyślącą.[…]Całanaszagodnośćspoczywatedywmyśli”36.
Tylkoludziepotrafiązauważyćizaakceptowaćswojeograniczeniaitym
przewyższająwszystkieinne,nawetowielelepiejprzystosowanebyty
przyrodnicze.PrzywodzitonamyślSokratejskienwiem,żenicniewiem”
-wielkościączłowiekajestzdolnośćdokrytycznejocenywłasnejwiedzy,
afaktycznieniewiedzy.
PrzyjętaprzezPascalakoncepcjatrwałychograniczeńczłowiekama
poważnekonsekwencjeepistemologiczne.Prawdaokazujesięosiągalna
dlaludzkiegorozumutylkownieznacznejczęści:nNaszrozumprzyj-
mujewporządkurzeczypoznawalnychtosamomiejsce,cociałonasze
wrozmiarachprzyrody”37.AutorMyśliwdużejmierzezakwestionował
możliwośćzdobyciawiedzyorzeczywistości.Dlaproblematykiporu-
szonejwniniejszejpracyszczególnieistotnajestjegowysocenieufna
postawawobecbadańzzakresuteologiinaturalnej,awięcdotyczących
istnieniaBoga,Jegoprzymiotówczyprzekonańreligijnychczłowieka.
Mogłobysięwydawać,żefrancuskifilozofprzyjmujeskrajniescep-
tycznąpostawę.WMyślachistotnieznajdujesięwielenawiązańdoPir-
rona,EpiktetaorazMontaigne’a.Zakwestionowaniemożliwościpozna-
niarozumowegoniejestjednakżeostatecznymwnioskiemPascala,ale
-wpewnymsensie-punktemwyjściowym.Owszem,należyzrezygno-
waćzpróbdotarciadoprawdyzapomocąintelektu(właściwymkrokiem
jestnpoddaniesię”rozumu38),aletylkopoto,abyotworzyćsięnainny
sposóbpoznania-narzeczywistośćserca.Właśniesercepotrafinietylko
uchwycićniedostępnerozumowinpierwszezasady”(przestrzeń,czas,
ruch,liczbę)39,alerównieżpoznaćprawdyreligijne:nBogaczujeserce,
nierozum”40.Koncepcjadwóchporządkówpoznania,rozumuiserca,to
jednoznajczęściejdyskutowanychzagadnieńfilozofiiPascala41.
36Ibidem,264.
37Ibidem,84.
38Por.ibidem,461-466.
39Por.ibidem,479.
40Ibidem,481.
41Kwestiatazostanieszerzejpodjętawdalszychpartiachniniejszejpracy.
