Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
AnnaSitkowa
UraniasivecaelestiselectioJanaDymitraSolikowskiego),czasemjegorymysąsiado-
waływedycjizpodobnymiutworamipiórainnychtwórców20.
Trzecieskiwychwalałowocenczułychnocy”twórcównowołacińskich(np.Adama
Schroetera),jakiautorówtworzącychprogramowowjęzykunarodowym(np.Mar-
cinaBielskiego).Zrównymzapałemoddawałdorąkczytelnikówpracehistoryczne,
prawnicze,geograficzne,pedagogiczne,religijne,leksykograficzne,muzyczne,jak
zbiorykazań,poetyckietomyorazpanegiryki.
Uderzającajestnietylkoróżnorodnośćrepertuaruwydawniczego,polecanego
szesnastowiecznymczytelnikom,aleigronawychwalanychautorów.Znaleźćmożna
wśródnichzarównotwórcówpowszechniewówczasuznanych(Reja),jakidebiutan-
tów(JoachimaBielskiego).Trzecieskiakcentowałwalorywystąpieńprzygodnychpa-
negirystów,jaknp.nprostegoopowiadania”(s.433)owjeździeHenrykaWalezegodo
KrakowapiórazapoznanegoJanaZawadzkiego(1541—1615)ipodkreślałpatriotyczne
pobudki,którestałyugenezywydaniannaświatło”fundamentalnychdlanarodowego
piśmiennictwaopracowań.Znalazłysięwśródnichnp.:Kronikawszytkiegoświata
(1551)—pierwszedziełohistoriograficznenapisanewjęzykuojczystymprzezMar-
cinaBielskiego(ok.1495—1575);nnajwybitniejszapozycjapolskiejliteraturypedago-
gicznejepokirenesansu”21—DescholisseuacademiislibriduoSzymonaMarycjusza
(1516—1574);LegesseustatutaacprivilegiaregniPoloniaeomniaJakubaPrzyłuskiego
(ok.1512—1554),będącenpierwszymdrukowanymukłademsystematycznymprawa
polskiego”22,atakżejedenzpodręcznikówzzakresuteoriiretorykiJakubaGórskiego
(Degeneribusdicendiliber,1559)iLexiconlatino‑polonicumJanaMączyńskiego.
Jednałprzychylnośćdladziełstworzonychprzezpisarzywywodzącychsięze
stanuszlacheckiego(zautoremŹwierciadłanaczele),zestanumieszczańskiego(np.
BartłomiejaGroickiego,WacławazSzamotuł,MikołajaGomółki)orazzestanuchłop-
skiego(np.KlemensaJanicjusza,JanaSeklucjana).Trzecieski,któryzajmowałnwy-
bitneieksponowanestanowisko”23wobozieantykatolickimjakoczołowypublicysta
idziałacz,acznochłonął”zkalwinizmuwczasiepanowaniaStefanaBatorego24,kiedy
tonzżarliwegobojownikaosprawęreformacjizostałajużraczejtylkolegenda[ł]”
25
,
nawetwczasachnajmocniejszegozaangażowaniasięwsprawyinnowierczemiałwielu
przyjaciółmiędzykatolikami.Obokzalecaniadziełprotestantów(np.Reja,Jakuba
Przyłuskiego)czysympatyzującegozreformacjąMarcinaBielskiego,gorliwiereko-
20NaprzykładwsłownikuJanaMączyńskiegoLexiconlatino-polonicum.JerzyZiomekzwrócił
uwagęnaznamienny,nboobejmującygronooróżnychprzekonaniachreligijnych”składautorów.Zob.
Idem:Renesans.Warszawa1980,s.56.
21H.Barycz:Maricjusz(Marycjusz)Szymon.W:Polskisłownikbiografczny.T.20.Red.E.Ro-
stworowski.Wrocław1975,s.13.
22OkreślenieH.Grajewskiegocytujęza:H.Kowalska:PrzyłuskiJakub.W:Polskisłownikbio‑
grafczny.T.29.Red.E.Rostworowski.Wrocław1986,s.208.
23J.Krókowski:AndrzejTrzecieski.Poetał,s.32.
24Ibidem,s.80.
25Ibidem,s.111.
