Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
AnnaSitkowa
Należypodkreślić,iżwierszesławiącedziełoijegoautora,którepodpióremTrze-
cieskiegoprzybraływspomnianejużmodelowecechy,byłystrukturamibardzomocno
skonwencjonalizowanymi.Zachęcałydolekturyidożyczliwegoprzyjęciaksiążki,
wchodziływkompetencjeadresówdoZoila,gdynzabezpieczały”dziełoprzedniespra-
wiedliwąkrytyką,akcentowałyprzyjemnościipożytkipłynącezczytania,częstoza
pomocąliterackichaluzji.Stosująctęmetodę,znaczenieopublikowaniaprawniczego
dziełaJakubaPrzyłuskiegozestawiłTrzecieskizrangąpoczynańcesarzaJustyniana
(483—565),zktóregoinicjatywypowstałorzymskieCorpusiuris,zaśKronikęwszyt‑
kiegoświatawydanąnnajaśnią”przeznKarionasarmackiejhistorii”polecałwszystkim
znającymndostojnąmowęlechicką”:
Tuznajdzienaukęmłodzieniec,któregodochwałyiwielkichczynównawzór
ojcówwzywaheroicznemęstwo.Tumężowieznajdąwzorydonaśladowaniawży-
ciu,tuistarcypoważniwiekiemimądrością.Zniejiniewiastamiećbędziegodziwą
rozrywkęzamiastpłochychigraszek,czytopanna,czymężatka.(s.371)
OilezestawienieBielskiegozJanemCarionem(1499—1538),profesoremmate-
matykiweFrankfurcie,któryw1532rokuwydałhistorięświatanajpierwponiemiec-
ku,apotempołacinie,miałotylkozwiastowaćpopularnośćiszerokąrecepcjęczytel-
nicząpracypolskiegodziejopisa,otylepostawieniewjednymrzędziePrzyłuskiego
iPlatona(427—347),wiązałosięrównieżzwyjaśnieniempowodu—zewzględuna
warunkifizycznepolskiegoprawnikaipoety—dlaktóregomuzynniebałysięwtak
ogromnymcieleobraćsobiesiedlisko”(s.379).AutorPrawiRzeczpospolitejnazywał
sięwłaściwieAristokles,amianoPlatonzyskałdziękiszerokimbarkom37.
Odparaleltegotypu—bardzowówczasrozpowszechnionych
38
—niestroniłTri-
cesius,zalecającutworymniejznanychlubdebiutującychrenesansowychtwórców.
W1564rokuwieściłwielkąkarierędladwudziestoczteroletniegoAndrzejaGostyń-
skiego(1540—1571)39(AndrzejTrzecieskidoAndrzejaGostyńskiego,doktoraflozofi),
któregowspółcześniuważalinzacudownedziecko”
40
:nZaprawdę,niejednemudorów-
naszwwymowieiwewdzięcznejpieśnibędzieszdrugimnaszymJanicjuszem”(s.393).
Przyszłośćmiałapokazać,żeówwprawdziewielostronnieuzdolnionyiwykształcony
krakowianin,alepopadającywkonfliktyioskarżanyoprowadzenierozwiązłegożycia
37Por.J.Krókowski:KomentarzhistorycznydoutworówTrzecieskiego.W:A.Trzecieski:Dzieła
wszystkie.T.1ł,s.619.
38Por.natentematnp.T.Bieńkowski:Antykwliteraturzeikulturzestaropolskiej(1450—1750).
Główneproblemyikierunkirecepcji.Wrocław1976,s.65—66.
39Wówczasjużautorawydanegow1558rokuPronobilium,primorumprincipumqueliberis[…]
perpoliendisoratioorazzalecanegoprzezTrzecieskiegosześćlatpóźniejCarmenextemporaneumSpla‑
vius[…].Por.:J.Krókowski:Komentarzhistorycznydoutworówł,s.621;J.Skoczek:Wstęp.W:Wybór
pismpedagogicznychPolskidobyodrodzenia.Oprac.J.Skoczek.Wrocław1956,s.LXIV—LXVI.
40H.Barycz:GostyńskiAndrzejzwanyReceptą.W:Polskisłownikbiografczny.T.8.Red.K.Lep-
szy.Wrocław1960,s.371.
