Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.Chrzanowska,Zaniedbaneobszaryedukacji–pomiędzypedagogikąapedagogikąspecjalną,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-297-5,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
18Szkołaikształcenieogólnejakowyzwaniewspółczesności
fizycznymizachowaniuzdrowia.Niemniejjednakiwtymwypadkuustalenie
takiejnormyniejestłatwe.Najczęściejjestonawyznaczonazakresempotrzeboraz
warunkamiżycia,doktórychtrzebazaliczyćm.in.dostępnośćdozasobównatural-
nych(np.wodyczyżywności).Stąd,zdaniemwielubadaczyzjawiskspołecznych,
bardziejplastycznymterminemwydajesię„ubóstwowzględne”.Mierzysięjeprzez
odniesieniedostandardużyciaobowiązującegowdanymspołeczeństwie.Mamy
tudoczynieniazkontekstemkulturowym,któregopodstawąjesttwierdzenie,że
potrzebyludzkie,amożebardziejichdeprywacja,sąuwarunkowaneprzezśrodo-
wiskowoiniewszędziebędątaksamoodczuwane.To,cowjednymspołeczeństwie
maznaczeniepodstawowe,winnymmożebyćutożsamianezbogactwemczy
dobrobytem.Wkrajachuprzemysłowionychdostępdobieżącejwody,kanalizacji
iurządzeńsanitarnychuchodzązregułyzapodstawowewarunkiniezbędnedo
życia.Wkrajachrozwijającychsątodobradlawiększościnieosiągalneimierzenie
ubóstwanaichpodstawieniemasensu.Dlategoteżdefinicjaubóstwanastręcza
trudności.Ważnyjesttukonteksthistorycznychdoświadczeńiwynikających
znichuwarunkowańspołecznychorazspołecznychoczekiwań.
Innyproblemstanowiewolucjapojęciaubóstwawzględnego.Wpływnanią
mająpostępcywilizacyjny,rozwójlubdegradacjagospodarczadanegoterenu.
ZdaniemAnthony’egoGiddensa11,ogólnywzrostpoziomużyciasprawia,żenormy
ubóstwawzględnegostopniowoidąwgórę.To,cokiedyśbyłodobremluksusowym,
obecniestajesięczymśniezbędnymdożycia.
Byćmożerozwiązaniemproblemuterminologicznegojestodwołaniesiędo
subiektywnegoodczuciaubóstwa?Pojęcia„ubóstwo”,„bieda”,„nędza”częstosą
traktowanejaksynonimy.Wliteraturze,zarównopedagogicznej,jakisocjologicz-
nej,niemajednakcodotegozgody.Wmoimprzekonaniu,wwypadkupaństw
uprzemysłowionychrzadkokiedymożemymówićoubóstwie,znacznieczęściej
natomiastobiedzie.Wkrajachrozwijającychsięmamydoczynieniaizbiedą,
izubóstwem.
Kolejnymipojęciami,którewartorozpatrzyćwkontekścieomawianych
zjawisksą„marginalizacja”i„wykluczenie”.Zdefiniowanieszczególniedrugiego
znichniejestłatwe.
Wykluczenieczęstojestuznawanezasynonimmarginalizacji,marginalności.
WpierwszejpołowieXXwiekuStefanCzarnowskipisałomarginesiespołecznym,
marginesowości,ludziachzbędnych,człowiekumarginesowym,atakżeopojęciu
„wyłączenie”wkontekściezjawiskspołecznychipolitycznych12.Współcześnie
terminytesąrozróżniane.Wykluczonymniejesttylkoktośwywodzącysięze
społecznegomarginesu,najczęściejpostrzeganyjakozdeprawowany,przestępca,
11
A.Giddens,Socjologia,dz.cyt.,s.332–334.
12S.Czarnowski,Ludziezbędniwsłużbieprzemocy[w:]J.Szacki(red.),Historiamyślisocjologicznej,
WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2006.
