Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Romantycznezałożenie…
bytowym–modelu,koncepcji,ideipodmiotowości,którastoi
upodstawkształtuDja”wutworze2.Owemodele,koncepcjepod-
miotukrystalizująsięwprzestrzenikultury,wkolejnychstadiach
jejrozwoju(atakżerozwojufilozofii,teologii,psychologii),wpo-
wiązaniuzezjawiskamiwydarzającegosięBytu3.Zdrugiejstrony
wpłaszczyźniesamejpoezjistwarzanesątekstoweformy,postaci
podmiotu.Funkcjonujetuzawszepodstawowymodel:Dja”em-
piryczne(jakopunktwyjścia)istwarzane,konstruowaneDja”
tekstowe.Różniekształtująsięrelacjemiędzynimi,zmieniasię
teżstatusDja”tekstowego.Wydajesięrównież,żetworzyono
jakieśdalszesweodniesienie–zarys,domysłpełniejszegosen-
su,możliwośćcałościowejkonceptualizacji.Znakomitytropicz-
nymodelfunkcjonowaniatakiejpodmiotowościzaproponował
RyszardNycz4.
Modernistycznaprzemianapodmiotowościpolegawjego
ujęciunastopniowymprzejściuodmodelusymbolicznego,
wktórymDja”autorskieodnajduje(lubstwarza)swojegłębsze,
prawdziweDja”,dokolejnych,corazbardziejrozwarstwionych
kształtówDja”tekstowego,wktórychnieistniejeżadengłębszy
poziombytowy.Rzeczywisterozwarstwieniepodmiotunastępuje
wfigurzealegorii:Dja”ulegadecentralizacji,wyraźnajestzasa-
dahoryzontalności–nawet,jeżeliudajesięstworzyć,doczepić
nową,odkrytącząstkęDja”,wszystkodziejesięwjednejpłasz-
2Wzaistnieniu,konkretyzacji,przejawianiusięowejbytowości,Dja”utwo-
ruuczestniczy.ToDja”bytowepoezjiniejestoczywiścietożsamezDja”empi-
rycznymDja”tekstowego,któremimoiżreprezentujeDja”autora,wutworze
jesttylkoczymśpotencjalnym,pozatekstowym;założonym,leczbezpośrednio
niedostępnymodniesieniem.
3Jestoczywiściewieleujęćtakiegowymiarupodmiotu.Przykładowo,
przytoczyćmożnachoćbyBukowskiego,Trzynadlowskiego.Zobszerniejszych
prac:Guardini,Crosby.Jestteżsporoteoriikonkretnychfilozofów.Aletakże
liczneujęciafilologicznepoezjiSłowackiego(Pawlikowski,Kleiner,Opacki,
Piwińska,Ławski,Stanisz,Nawarecka…).OstatnioJacekŁukasiewiczwksiążce
opodmiotowościRóżewiczawieloaspektowoopisujeobiestronypodmiotowo-
ści(J.Łukasiewicz:TR.Kraków2012).
4R.Nycz:TropyDja”.Koncepcjepodmiotowościwliteraturzepolskiejostat-
niegostulecia.W:Idem:Językmodernizmu.Wrocław1997.
