Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
L.Zwierzyński:DJa”poetyckieSłowackiego…
17
czyźnie.ZanikajątakżewzoryscaleniaDja”tekstowegowca-
łość.Dalszeprocesydestrukcjiobserwowalnesąwfigurzeironii,
radykalizującejrozwarstwieniewdziałaniuzasadysprzeczności,
niezgodnościmiędzycząstkamiDja”tekstowego,niejestonoteż
ocaleniemtożsamości,władanimbowiembezosobowysystem
języka;wsyllepsisprowadzitodocałkowitejutratyDja”,jejod-
substancjalizowaniawwynikuzanikaniasamoistnościbytupo-
zatekstowego.Procesmodernizacjiprowadziwięcdocałkowitej
destrukcji,zanikutożsamościiodrębnościDja”5.
Modelbardzociekawyitwórczy,jednakmimouwzględnienia
licznychfigurnieopisujeonwpełnitego,codziejesięwwymia-
rzewertykalnym–poziomówpodmiotowości.Jesttoniewątpli-
wiewłaściwośćsamegomodelu,trzebajednakwyraźnierozgrani-
czyćdwasposobyistnieniapoziomówpodmiotowości.Pierwszy
dotyczymodelubytowego(romantycznapowierzchnia/głębia);
wopisiepodmiotowościmodernistycznejNyczwskazujemodel
horyzontalny.Aledrugi–wertykalnośćopisanawstrukturalnym
modeluJanuszaSławińskiego(rozwiniętymprzezAleksandrę
Okopień-Sławińską)–masenspraktyczny,jestsposobemopisu
(autorbiograficzny–podmiotczynnościtwórczych–podmiotli-
ryczny)6.Niewątpliwieautorpisząc,stwarzaswojepisząceoblicze
(Dja”autorskie),apisząckonkretnyutwór,musiwowymtekście
stworzyćjakiśkształtmówienia(Dja”liryczne,Dja”mówiące).
CzęstotoDja”mówiącekrystalizujeswojerysywewnątrzutworu,
czasemwpostacikonkretnegobohateralirycznego.Wcentrum
poezjiznajdujesię(itworzyjejniezbywalnąpłaszczyznę)Dja”
mówiące,aleruchwertykalnymiędzypoziomamipodmiotowo-
ścipoetyckiejtworzyzespółniezwykleważnychzjawisk,jaw-
nąlubukrytą,wertykalnąakcjęliryczną.Zdarzasięwyjątkowo
(lirykilozańskie),żeruchkreacjiDja”tworzypełnyokrąg,obej-
mującwszystkiepoziomypodmiotowości.
5NiecoinaczejodczytanymodelNyczaprezentujeT.Kunz(MironBiało-
szewskiiliteratura.DTekstyDrugie”2006,nr5).
6J.Sławiński:Okategoriipodmiotulirycznego.W:Idem:Dzieło–język–
tradycja.Kraków1998.Oczywiście,modeleSławińskiegoiNyczapowstały
wramachinnychteoriiiniedadząsięwprostysposóbscalić.
