Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Regionusytuowanymiędzydwomamodelamiprzekraczałprógepokinowożyt-
nejukształtowanydopierocowwarunkachnwschodnioeuropejskich”przydo-
minujących,choćnierozwiniętychstrukturachtypunzachodniego”.Właśnieto
rozdwojeniesprawiło,żepoczątkowopojawiasiętuniejedenmodel,alekilka
–takjakbyregiontenchciałwypróbowaćwszystkiemożliwewarianty29.
Naziemiachtychwięcnieobawianosięróżnorodności,zatemco–wzwiąz-
kuzprymatemróżnickulturowych–decydujeowspólnotowymcharakte-
rzetejprzestrzeni?Niesątotzw.mocneprzesłanki,którebudujątożsamość:
Processamookreślenianatrafiabowiemnarozmaiteprzeszkody.Odwołujesiędo
tychwzorówisymboli,którealbosątrudnedoodczytania,albowymieszaneze
sobąniedająsięułożyćwprzejrzystysystem30.
Tymsamymowaautodefinicjawymagaodmiennychzmiennych,opartych
nainnychprzesłankach,imożnaprzyjąć,żeowatożsamośćtoraczejpewien
rodzajzbiorowejemocji,stanuducha,októrymwyczerpującomówiMilan
Kundera.Kiedyprzybliżaonsłowa,jakiewypowiedziałdyrektorwęgierskiej
agencjiprasowejwkońcowychdniachstłumionejrewolucji1956roku,to
mimochodemodkrywatenzasadniczystanducha,pewneintensywneuczu-
cie,któredecydujeopoczuciuprzynależnościdoEuropyŚrodkowej:
ZginiemyzaWęgryizaEuropę.
Comiałoznaczyćtozdanie?Zapewnemiałoznaczyć,żerosyjskieczołgiza-
grażająWęgrom,aznimicałejEuropie.AlewjakimsensieEuropabyłazagrożo-
na?CzyrosyjskieczołgigotowebyłyprzekroczyćgraniceWęgieriruszyćnaZa-
chód?Nie.Dyrektorwęgierskiejagencjiprasowejchciałpowiedzieć,żeEuropa
jestzagrożonawłaśnienaWęgrzech31.
Zatemtym,costanowielementkonstytutywnydlatożsamościśrodkowo-
europejskiej,jestlęk,żecałataróżnorodność,misternyproces,jakidzieje
sięwtejsferzedelimitacyjnej,możezniknąć.Uczucietotrwaletowarzyszy
intelektualistomitwórcomśrodkowoeuropejskimijestrodzajemponadhi-
storycznejdominanty.Tenstanduchadajesięprześledzićwwiększościtek-
stówpoświęconychEuropieŚrodkowejwXXwieku.Stądwybórwtejpracy
autorów,którychmetrykatakznaczącosięróżni(najstarszy–JózefWittlin,
29
30
31
J.Szűcs,dz.cyt.,s.88.
A.Fiut,dz.cyt.,s.25.
M.Kundera,dz.cyt.
21