Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Jestrzecząwielceintrygującą,naileśrodkowoeuropejscypisarzemająświa-
domość,żewprzestrzenitejdokonujesięjakaśważnadziejowazmiana,jak
regiontennaznaczahistorięwłaśniezewzględunaswąamorficzność,któ-
raumożliwiasnucienowychwizji,projektowanienowegoładu.DlaMilo
Doraswoistymmementojestfakt,żegaleriakluczowychdlaXXwiekupo-
staciniemalspotkałasięwjednymmiejscuwstolicyAustro-Węgiernarok
przedwybuchemwielkiejwojny:
Esistinteressantfestzustellen,daßeinigeMänner,diedasSchicksalunseresJahr-
hundertswesentlichbestimmthaben,1913,alsoknappvordemAusbruchdes
ErstenWeltkriegs,zugleicherZeit,bisaufwenigeAusnahmenohneeinanderzu
kennen,inWiengeweilthatten:JosefWissarionowitschStalin,derhierimZent-
rumdesVielvölkestaatsdienationaleFrageerkundenwollte,LeoTrotzki,derals
freierJournalistüberdenBalkankriegberichtete,NikolajBucharinalsimmatri-
kulierterStudentderWirtschaftswissenschaften,AdolfHitleralsPostkartenmaler
undInsasseeinesAsylheims,TomasMasarykalsReichsratsabgeordneterundJosip
Broz,dersichvielspätTitonannte,alsEinfahrerbeiDaimlerinWienerNeustadt.
WienwarzudieserZeiteineeuropäischeWeltstadt,diesieallebeherbergte28.
Istniejezatemprzekonanie,żewtejniedokońcazidentyfikowanej,różno-
rodnejihybrydycznejprzestrzenirodzićsięmogąidee,któremająszansę
zmienićbiegdziejów.ByćmożewynikatozeswoistejnieadekwatnościEu-
ropyŚrodkowejwobecjużustalonychiutrwalonychwzorcówmodelowych,
znanychwinnychczęściachEuropy.Wszystkotujestniejakoniegotowe,
fragmentaryczne,niespójne,przeniknięteżyciemjakoelementem,który
Nietzscheuważałzatwórczodestruującykażdyporządek.
EuropaŚrodkowawyznaczapewienporządekdelimitacji,zarazem
umożliwiatwórczeprzenikaniesięobugranicznychfenomenów.Historia
tejczęściEuropypokazuje,żeodlatbyłatoprzestrzeńdyfuzji:
28
nCiekawymjeststwierdzić,żew1913roku,awięckrótkoprzedwybuchemIwoj-
nyświatowej,wtymsamymczasieprzebywałowWiedniu,pozanielicznymiwyjątkami,
nieznającsię,kilkumężczyzn,którzyistotnieokreślililosnaszegostulecia:JózefWis-
sarionowiczStalin,którytutaj,wcentrumwielonarodowegopaństwa,chciałsondować
problemnarodowy,LewTrocki,któryjakowolnydziennikarzinformowałnatemat
wojnybałkańskiej,MikołajBucharinjakoimmatrykulowanystudentekonomii,Adolf
Hitlerjakomalarzpocztówekipensjonariuszprzytułkudlabezdomnych,TomaszMa-
saryk,posełparlamentuaustriackiego,iJosipBroz,którysiędużopóźniejnazwałTito,
jakokierowcauDaimlerawWienerNeustadt.Wiedeńbyłwtymczasieświatowąme-
tropolią,któraichwszystkichugościła”przeł.M.Całbecki.M.Dor,dz.cyt.,s.9–10.
20