Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
RozdziałI.Zarządmajątkiemdziecka-zagadnieniawprowadzające
plan79.Chodzibowiemoto,żeuprawnionyrealizujeswojeuprawnienie(tj.korzysta
zokreślonegodobrabądźteżpodejmujeokreślonedziałaniadotycząceokreślonego
dobra)bezkoniecznościpośrednictwainnychosób.Wrezultaciezakreszachowania
uprawnionegoniejestzdeterminowanyzachowaniemsiępodmiotówzobowiązanych80.
Podkreślićjednaknależy,żewskuteknaruszeniaprzezokreślonypodmiotuprawnienia
bezwzględnegodochodzidoindywidualizacjiikonkretyzacjiskorelowanegozupraw-
nieniemobowiązku,cosprawia,żepodmiotowiuprawnionemuprzysługujeskonkre-
tyzowaneroszczeniewobeckonkretnegozobowiązanegodookreślonegozachowania
polegającegonawydaniurzeczybądźteżprzywróceniustanuzgodnegozprawem
izaniechaniudalszychnaruszeń81.
Dokonstytutywnychelementówuprawnieniazaliczasięstypizowany(zestandaryzowa-
ny)interesosobyuprawnionej82.Dominującejestprzytymprzekonanie,żeuprawnienie
(którejestskorelowanezobowiązkiem)zawszestanowielementstosunkuprawnego:
typuwzględnegobądźteżtypubezwzględnego83.
Zaprezentowanewyżejinformacjenatematuprawnieniastanowićmogąprzyczynek
dobliższejcharakterystykidrugiegozanalizowanychpojęć,tj.kompetencji.Wnauce
prawacywilnegowskazujesiębowiem,żeoileuprawnieniuzawszeodpowiadaobo-
wiązekdrugiejstronydookreślonegozachowaniasięwobecpodmiotuuprawnionego,
otylewprzypadkukompetencjiobowiązekdrugiegopodmiotu(lubwprzypadku
samozobowiązania-takżeobowiązektegosamegopodmiotuprawa)sprowadzasię
wyłączniedoznoszeniaskutkówprawnychwynikającychzczynnościkonwencjo-
nalnejdokonanejprzezpodmiotkompetentny84.
Przezczynnośćkonwencjonalnąnależyrozumiećtakiezachowaniesięczłowieka,któ-
remupewnereguły(tzw.regułysensu)przypisująjakieśswoisteznaczeniekonwencjo-
nalne85.Itaknaprzykład,poprzezczynnośćzdjęciakapeluszazgłowymożnawyrazić,
79
Por.E.Gniewek(red.),SystemPrawaPrywatnego,t.3,Praworzeczowe,Warszawa2020,s.62i70.
80
A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne.Zarysczęściogólnej,Warszawa2020,s.159in.
81
Z.Radwański,A.Olejniczak[w:]System...,t.2,s.93.
82
Z.Radwański,A.Olejniczak[w:]System...,t.2,s.90;S.Szer,Prawocywilne.Częśćogólna,Warszawa
1967,s.116.Samelementnkorzystności”nierozstrzyga,czyjakieśsytuacjeprawneokreślićmożnaprawem
podmiotowym.Przykładowoobowiązekszczepieńmożebyćnkorzystny”dlaobywateli,amimotosytuacji
takichnieokreślasięwkategoriachnczyichśuprawnień”
.S.Wronkowska,Analiza...,s.58.
83
A.Wolter,J.Ignatowicz,K.Stefaniuk,Prawocywilne...,s.151-159;Z.Radwański,A.Olejniczak
[w:]System...,t.2,s.86;Z.Radwański,Teoriaumów...,s.98;P
.Machnikowski,Swobodaumów...,s.32.
Oczywiściewzłożonymstosunkuzobowiązaniowymmożewystąpićkompetencjandosamodzielnego
zaktualizowania,zniesieniaczyokreśleniatreściuprawnieńlubobowiązkówdrugiejstrony(tzw.upraw-
nieniekształtujące)”
.nElementtenzawszejednakmawstosunkucywilnoprawnymznaczeniedrugorzędne
względempodstawowegoukładuuprawnieńiobowiązków,zbudowanegonazasadzieautonomiczności”
-tamże,s.41-42.Autorwyróżniarównieżinnekompetencje,m.in.możliwośćpodnoszeniazarzutóworaz
kompetencjewyznaczoneprzeznormyprawaprocesowego-tamże,s.90,100,35.
84
85
Z.Radwański,Teoriaumów...,s.35.
Z.Radwański,Teoriaumów...,s.35.