Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RozdziałI.Państwojakoszczególnaorganizacjaspołeczeństwa
zdzisiejszegopunktuwidzeniamożemynazwaćdemokratycznym.Głównymzałoże-
niemkoncepcjibyławiarawwolnośćjednostkiiwspólnotyjakoludziwolnych1.
Cechą,któracharakteryzowaładużączęśćorganizacjispołecznychigospodar-
czychokresuklasycznegowstarożytności,byłahierarchiagrupspołecznychistanów.
Członkowietakichzbiorowościmieli„zastrzeżoneprawolubzakazzajmowaniasię
określonymiaktywnościamimaterialnymiiniematerialnymi,zależnieodtego,czy
zurodzenianależeli,czyniedowspólnotylokalnejłączącejmiastoiwieś,aktywności
rolneimiejskie.Hierarchiastanówstworzyławięcformęspołeczną,wramachktórej
rozwinąłsiępewienpodziałpracyirealizowałasięprodukcjamaterialna.Hierarchia
stanowiłaformęspołecznychstosunkówprodukcji,ponieważfunkcjonowałajakone,
chociażbezpośredniopełniłainnefunkcje”2.
WAtenach,azwłaszczawtworzonychprzezniekoloniach–państwach-mia-
stach–dużąwagęprzykładanodoposiadaniaziemi.Ztegopowoduwysokoceniono
rolnictwo,którezapewniałoobywatelowidobrobyt.Pozostałeformydziałalności,
handelczyrzemiosło,byłylokowaneniżej,zarównozewzględunastatusmaterialny,
jakispołeczny.Innedziałalnościusługoweczęstorezerwowanodlacudzoziemców
czynawetniewolników,którzyżebyprzeżyć,bylizmuszenidoichwykonywania.Nie
cenionoobywateli,którzyniemieliziemi3.
Państwooznaczałoaparatrządzeniaumożliwiającysignoredanejzbiorowości
ludzkiej(miasta)zapanowanienadmieszkającymitamgrupamiludzi4.Możebyćde-
finiowanejakosynonimwspólnotypolitycznej,wktórejludzkanaturalnairozumna
rzeczywistośćjestukierunkowananakonkretnedobrowspólne5.Jednocześnie„(ł)
każdepaństwo,bywywiązaćsięzeswoichzadań,promujepewienzasadniczystylby-
cia.Jestonopartynazestawieideiprzyjmującychzasprawąichzwolennikówcha-
rakternormspołecznych,wyrażonychwjakimśstopniuwpostacinormprawnych.
Pokazujeto,iżkażdapaństwowośćmawpewnymsensiecharakterideokratyczny”6.
Konotacjeideologiipaństwamogąmiećróżnycharakter–odreligijnegopotyrań-
ski(ideawformietyranii)7.Przyjmujesię,iżtermin„państwo”(lastato)pochodzi
znowożytnegojęzykawłoskiegoizawierazapożyczeniezłaciny(statio).Wwielkim
uproszczeniulastatooznaczaswojegorodzajuustanowienieitrwanieczegoś,przy-
bierającetakieformy,któredecydująostrukturzewładzy.Twórcątegoterminujest
N.Machiavelli.Opisującpowiązania,jakiewystępująmiędzyróżnymiustrojami,
nadałtemupojęciuwymiaruniwersalny8.
1Zob.M.G.Brzostek,Społeczeństwozniewolone.Koniecdemokracji?,WalterX,Szczecin2011,
s.24–26.
2M.Godelier,Ideeimateria.Myśl,gospodarka,społeczeństwo,WydawnictwoUniwersytetuJagiel-
lońskiego,Kraków2012,s.228.
3Op.cit.,s.227–228.
4Zob.B.Sutor,Etykapolityczna,Kontrast,Warszawa1994,s.183.
5J.Maritain,Człowiekipaństwo,Znak,Kraków1993,s.16.
6T.J.Zieliński,Państwowyznaniowe-analizatypologiczna,w:Państwowyznaniowe.Doktryna,
prawoipraktyka,pracazbiorowapodred.J.Szymanka,DomWydawniczyElipsa,Warszawa2011,s.19.
7Ibidem.
8J.E.Ziółkowska,Państwonarodowewperspektywiewspólnotyeuropejskiej,WydawnictwoNaukowe
Scholar,Warszawa2009,s.19.
