Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JanuszCzapiński
Fägerlind1975)izdrowiefizyczne(McDonald,
tycznie,maznikomeznaczeniezpunktuwi-
Roberts2002;Mushkin1962)orazcałkowicie
dzeniapóźniejszychbadańempirycznych,szu-
pomijanydobrostanpsychiczny(Luthans,Luth-
kającychzwiązkupomiędzykapitałemludzkim
ans,Luthans2004).
irozwojemgospodarczym.Niezależniebowiem
Istotązaśkapitałuspołecznegojestkonku-
odtego,czywydatkinaedukacjęnapoziomie
rencyjnośćzespołowaopartanawzajemnych
ponadobligatoryjnymzaliczymydowydatków
relacjachczłonkówgrupy.Powszechniewyko-
konsumpcyjnych,czyteżinwestycyjnych,wy-
rzystywanymiwbadaniachmiaramikapitału
kształceniemożedawaćkorzyścifinansoweprze-
społecznegosązaufanieinterpersonalneido-
kraczającewysokośćponiesionychnaniepry-
browolnaprzynależnośćdoorganizacjispołecz-
watnychispołecznychkosztów.
nych.Rzadziejuwzględniasięmiarynorm,po-
Wynikibadańwróżnychkrajachdowodzą
stawizachowańspołecznych(np.stosunkudo
konsekwentnie,żewykształcenierzeczywiście
mniejszościczydodemokracji,uczestnictwa
zwiększadochodyindywidualneponadwyso-
wżyciupolitycznymi–szerzej–publicznym,
kośćnakładów(patrzPsacharopoulos,Patrinos
działańnarzeczdobrawspólnego).
2004).Stopazwrotuzinwestycjiwedukacjęna
Pojęciekapitałuludzkiegozostałowprowa-
różnychpoziomachikierunkachniejeststa-
dzonedonaukspołecznychispopularyzowane
ła(zależyodwieluczynnikówzarównomakro-
wliteraturzeekonomicznejgłównieprzezGa-
ekonomicznych,jakiokreślającychsytuacjępo-
ry’egoBeckera(1964,1990),Teodore’aSchul-
szczególnychosóbistrukturępopytunarynku
tza(1963,1971)iJacobaMincera(1958,1974).
pracy),alewyjątkowotylkobywaonaujemna1.
Tradycjapostrzeganiapewnychcechpracowni-
Badaniawschemacieporównańmiędzyna-
kówjakokapitałujestjednakznaczniedłuższa;
rodowychniedająjednakjużtakjednoznacz-
sięgapracAdamaSmithazXVIIIw.,anawet
nychwyników.Częśćbadaczyistotniedowiodła,
jeszczewcześniejszychbadańWilliamaPetty’ego
żebogactwonarodów,azwłaszczatempojego
zXVIIw.
przyrostuzależywpewnymstopniuodpoziomu
Wszystkieklasyczneteoriekapitałuludz-
wykształceniaspołeczeństwa,nakładównaedu-
kiegozostałyopartenazałożeniu„indywidu-
kacjęi–zwłaszczawkrajachwyżejrozwiniętych
alizmumetodologicznego”(niematakiegozja-
–inwestycjiwR&D(Asteriou,Agiomirgianakis
wiskaekonomicznego,któregoniedałobysię
2001;Mankiw,Romer,Weil1992;Funke,
sprowadzićdoindywidualnychzachowań)iin-
Strulik2000;Trivedi2006).Przeważająjed-
dywidualnejracjonalności(homooeconomicus),
nakwynikinegatywne(Barro,Lee1993,1994;
wyrażającejsięwpopularnejwpsychologiipo-
Barro,Sala-i-Martin1995;Caselli,Esquivel,Le-
dejmowaniadecyzjifunkcjimaksymalizowa-
fort1996;Knight,Loyaza,Villanueva1993;
niaużyteczności–„robięto,conajbardziejmi
Benhabib,Spiegel1994;Pritchett2001;Lucas
sięopłaca”(Blaug1976).Kontynuowaniena-
2002;Temple1998,1999)2.Spowodowałyone
ukipoukończeniuobligatoryjnegopoziomuma
wynikać,zgodnieztymzałożeniem,zoczeki-
1Najczęściejużywanymnarzędziemstatystycznymdo
wanejprzezjednostkęstopyzwrotu,jestzatem
traktowanejakoinwestycja,niezaśkonsumpcja.
Podobnierozumianokorzystaniezinnychusług
wyliczaniastopyzwrotuzinwestowaniawkapitałludzki
napoziomieindywidualnymbyła,zaproponowanaprzez
Mincera(1974),funkcjasemilogarytmicznazakładająca
liniowywzrostzarobkówwrazzliczbąlatnaukiikwa-
społecznych(np.zdrowotnych).
dratowywrazzdoświadczeniemzawodowym.Niewszy-
Zwolennicyteoriiekonomicznychsprzed
scybadaczeuważajątonarzędziezatrafne(np.Griliches
1960r.próbowali(zpewnym,trzebaprzyznać,
1977;Salvas-Velasco2006).
powodzeniem)podważyćfundamentalnezało-
2JonathanTemplestwierdza:„Współczesnebadania
żenieoinwestycyjnymcharakterzepopytuna
edukację.Dowodziliempirycznie,żewydatki
nausługispołecznemająjednakcharakterkon-
międzynarodowepokazują,żewzrostekonomicznynie
wydajesięzwiązanyzewzrostemedukacji”(1999,s.131),
aGeorgePsacharopoulosiHarryAnthonyPatrinoskwi-
tujątenstanrzeczyniecoostrożniej:„(…)weshouldpo-
sumpcyjny,anieinwestycyjnylubnietylkoin-
inttoamajorresearchgap,whichisthemarriagebetween
westycyjny(np.Campbell,Siegel,1967;Galper,
themicroandthemacroevidenceonthereturnstoedu-
Dunn,1969).Spórten,chociażistotnyteore-
cation.Whereasatthemicrocase,asamplydemonstrated
6
