Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.Teoriawartości.Prezentacjastanowisk...
43
mowaćmożecałącywilizacjęczykrągkulturowy.Itakbędącatrwałą
wartością–dlacywilizacjiatlantyckiej–wolność(osobista,wypowie-
dziczypraktykreligijnych)niemogłabyzatakąwartośćbyćuznana
wcywilizacjiislamu.
Powyższeustaleniastanowiąwystarczającyzestawcharaktery-
stykpozwalających–tymrazemzaN.Hartmannem–wydzielićobok
wartościrelacyjnej(wpodanymwyżejznaczeniu)wartośćrelacjonal-
ną.Przykłademtakiejwartościjestużyteczność(wartośćużytkowa).
Wyjaśnićjąmożnanajprościejstwierdzeniem:to,cojestprzydatne
dlaciebie,wcaletakimbyćniemusidlamnie.
Konkludując,zestwierdzeniawystępowaniawartościrelacyjnych,
atymbardziejwartościrelacjonalnych,wżadensposóbniemożna
wnioskowaćonieistnieniuwartościuniwersalnych.DlaIngardena
zatakąuchodziłaodpowiedzialność,dlaLevinasa–sprawiedliwość;
dlaniepoliczalnejliczbyinnychautorów–miłość(wwielościjejod-
mian).
Krytykastanowiskahistorycznego
Historycznarelatywizacjawartościpoleganasprowadzaniaichobo-
wiązywaniajedyniedościśleokreślonychokresówhistorii.Wpo-
lemiceztymstanowiskiemIngardenstwierdza,żerzeczywiście,nie
możnazanegowaćwystępowaniaprocesuewolucjiwpoglądachdo-
tyczącychdanejwartości.Itakrozumieniewolnościwypracowane
przezXIX-wiecznychprzedstawicieliliberalnegonurtumyślispo-
łecznejbyłonieporównywalnezrozumieniemwolnościwepocefeu-
dalizmu.Alejednocześniezwracauwagęnato,żeprzyokazjitego
typuporównańdokonujesięnieuprawnionejidentyfikacjitego,że
wartośćzostałarozpoznana-uznana,awięcżewogólewydajesię
wartościązjej(wcześniejszym)ufundowaniemwjakimśprzedmio-
cielubsystemie.Czymożnawięctwierdzić,żeskorojakaśwartość
wcześniejniezostałarozpoznana,tooznaczato,iżniewystępowa-
ła?Amożepostrzeżonazostałatylkofragmentaryczniezapośred-
nictwemwybiórczejpercepcji9?Sensownawydajesięuwaga,żejeśli
cośniepojawiasięwokresieXbądźwrozpoznaniuY,toniezostaje
przesądzone,żeniemożepojawićsięwinnymczasie,miejscubądź
4.2.5
9TawłaściwośćpercepcjistałasiędlaG.W
.Leibnizawystarczającąracjąuzasadniają-
cąodróżnianiepercepcjiodapercepcji.
