Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I.Chorobypsychosomatyczne-wybranezagadnienia
zmianywegetatywno-somatyczne.Wrozległychbadaniachempirycznych
(zob.Eliasz,Wrześniewski1988;Wrześniewski1993;Tylka2000)koncen-
trowanosięnaznaczącychdlajednostkiwydarzeniachżyciowych,także
traumatycznych,jaknaprzykładpowódź,pożarczytrzęsienieziemi,
poprzedzającychwystąpieniechoroby.Ustalono,iżprzeżyciaprzeznie
wywoływaneznajdowałykonsekwencjezarównopsychopatologiczne,
jakisomatyczne.Nieobojętnedlazakłóceńsferysomatycznej,głównie
wodniesieniudochoróbnowotworowychiukładukrążenia,okazałysię
takżepewnewskaźnikisocjodemografczne,takiejak:poziomurbanizacji
iuprzemysłowieniaterenuzamieszkania,gęstośćzaludnienia,przynależ-
nośćspołeczno-zawodowa(Sokołowska1980;1986).
Uwarunkowaniaosobowościowe,analizowanejużprzezklasykówme-
dycynypsychosomatycznej,rozpatrywanesąwspółcześniewkontekście
założeniaprzyjmującego,iżokreślonecechyosobowościnietylewyznacza-
ją,ilemogąpodwyższaćryzykozachorowanianaróżnechoroby.Zaliczono
donichnaprzykład:tłumienieemocji,przedewszystkimgniewuiwrogo-
ści,wysokąpotrzebęosiągnięć,poczucieodpowiedzialności,cechykom-
pulsywne,tendencjedodepresji,agresywność,neurotyczność,pesymizm
inasilonąpotrzebęniezależności(Eliasz,Wrześniewski1988;Wrześniewski
2005).Wedługanalizdokonywanychnagrunciepsychologiiosobowości
predyspozycjedozachorowanianachorobysomatycznekształtująsięm.in.
wsytuacjipołączeniaekstrawersjizwysokąneurotycznością,cownajogól-
niejszymsensieskładasięnaosobowośćtypuA(Oleś2003).
Istotnymczynnikiemuwzględnianymwetiologiichoróbpsy-
chosomatycznychzwiązanymztymtypemosobowościjestwzór
zachowaniaA,opisanynapodstawieanalizsposobureagowaniaprzed-
chorobowegopacjentówzprzebytymzawałemserca(Friedman,Ro-
senman,za:Oleś2003).Cechujego„permanentnawalkaozdobycie
jaknajwiększejliczbycelów(częstoniejasnosprecyzowanych)wjak
najkrótszymczasie”(Wrześniewski2005,502).WedługK.Wrześniew-
skiego(2005)osobyzwzoremzachowaniaAogólniemożnascharak-
teryzowaćjakodysponującenastępującymicechami:silnąpotrzebą
osiągnięć(ambitnecele,tendencjadorywalizacji),skłonnościądodo-
minacji(wykazywanieinicjatywywgrupie,sprawowaniekontrolinad
innymi),agresywnością(przedewszystkimukierunkowanąnapokony-
wanieprzeszkódstanowiącychtrudnościwrealizacjicelów).Wyróżnia-
jąsięniezwykledynamicznymizachowaniami,energicznościądziałania,
pośpiecheminiecierpliwością.Dążądozaspokojenianasilonejpotrzeby
osiągnięćprzedewszystkimnapłaszczyźniezawodowej,którazdecy-
