Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
Rozwójnurtubadańpedagogicznychukierunkowanychnarozpozna-
wanieedukacyjnychkontekstówzdrowiapostępowałwrazzupowszech-
nianiemsięzałożeńwspółczesnejfilozofiizdrowia.Jejfilaremjestpodejście
holistyczne,ujmującezdrowiewkategoriachfizycznego,psychospołecznego
iduchowegodobrostanu(well-being),któregopoziomjestefektemwzajem-
niezesobąpowiązanychprocesówzachodzącychwsferzeludzkiejbiologii
ipsychiki,poddawanychnieustannymwpływomróżnorodnychczynników
tkwiącychwszerokorozumianymśrodowiskużyciaczłowieka.
Zazasadnicządeterminantęzdrowiauznajesięobecniestylżyciaczło-
wieka(Lalonde,1974),któregokonstytutywnymelementemsązachowania
związanezezdrowiem-zarównonawykowe,jakiintencjonalne-wpływa-
jącekorzystnienajegokondycjęzdrowotnączyteżantyzdrowotne.Kwe-
stiapodejmowaniatychżezachowańmusibyćjednakzawszeanalizowana
wpowiązaniuzpsychologicznymimechanizmamiuczestniczącymiwich
wyzwalaniu,jakrównieżzuwzględnieniemkontekstuśrodowiskowego,
otaczającebowiemczłowiekaśrodowiskofizyczneispołecznewyznacza
niejednokrotniezasadniczeramyjegoaktywnościzwiązanejzezdrowiem.
Znaczenieczynnikówśrodowiskowychwwarunkowaniupoziomuzdrowia
uwydatniapodejściespołeczno-środowiskowestanowiącegłównypunkt
odniesieniadladziałańzzakresupromocjizdrowia,wktórymwskazano
naczynnikiiwarunkiryzykazdrowotnego,umiejscawiającjewpsychospo-
łecznym,społeczno-ekonomicznymifizycznymśrodowiskużyciajednostki
(por.Karski,2007,s.23-24).Jakkolwiekwięczdrowieczłowiekajestzde-
terminowanebiologicznieiuwarunkowanebehawioralnie,towspółtworzy
onozotaczającąrzeczywistościąprzyrodnicząispołecznąsystem,którego
elementypozostająwewzajemnychrelacjach.
Womawianymkontekściepodmiotoweiśrodowiskoweuwarunkowania
zachowańzwiązanychzezdrowiemorazcechyszerokorozumianegośrodo-
wiskażyciatraktujęwtejpracywcharakterzezasobówzdrowotnych,
którewrazzzaprogramowanymgenetyczniewyposażeniembiologicznym
składająsięnapotencjałzdrowotnyczłowieka.Poziomtegożpotencja-
łujestwarunkowanywielkościąidostępnościązasobóworazsposobemich
wykorzystaniawprocesieosiąganiazdrowiajakodynamicznejrównowagi
międzyczłowiekiemijegootoczeniem(por.Puchalski,1990).Wniniej-
szymopracowaniuwanaliziezasobówzdrowotnychuwzględniłamzasoby
podmiotowe,związanezesferąbiologicznąipsychologicznączłowieka,oraz
zasobyśrodowiskoweobejmującecechyśrodowiskafizycznegoipsycho-
społecznegowrazzorganizującymijeczynnikamispołeczno-kulturowymi.
Takiepodejściewpisujesięwsocjoekologicznymodelzdrowia,azarazem
umożliwiaosadzenieproblematykizdrowotnejwparadygmaciesalu-
togenetycznym(Antonovsky,1995).Jegoistotąjestpodkreślanieproce-
sualnegocharakteruzdrowia,któremożebyćzdobywane,pomnażanebądź
traconewzależnościodrodzaju,specyfiki,dostępnościisposobuwykorzy-