Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1.Teoretyczneaspektyryzyka
tariuszemocyreligijnejmonopolizowalidziękitemutakżewiedzęodnoszącąsię
donieznanejprzyszłości.Złożone,uświęconepraktykipozwalałynazjednywa-
niebogówiniejakonzapanowanie”nadniepewnąprzyszłością.
Jużwtedypojawiłysięjednakpierwszezalążkikoncepcjiryzyka.Powsta-
jąceinstytucjebyłynledworozróżnialneodprogramówreligijnych,odwołując
siędobóstwopiekuńczych,którejednakzprawnegopunktuwidzeniapełniły
funkcjęubezpieczenia”1.Wpodobnejformiebyłyonekontynuowanedośre-
dniowiecza.Wstarożytnościniewykształciłosięjednakpojęcieryzykawfor-
miezwiązkupomiędzydzisiejszymidecyzjami,aichskutkamiwprzyszłości.
Zamiastryzykaposługiwanosiępojęciemfortuny.
WstarożytnymRzymiefunkcjonowałopojęcierisicarenaokreślenieniebez-
piecznegożeglowaniawpobliżuskał2.Inneźródławskazująnałacińskiterminri-
scum3jakozwiązanyzwyprawamimorskimi.Różnicasemantycznamiędzytymi
pojęciamipoleganatym,żerisicarenoznaczatylecoodważyćsię.Wtymsensie
ryzykojestraczejwyborem,anienieuchronnymprzeznaczeniem”4.Etymologia
terminujestnieznana,niektórzydopatrująsięjegoarabskichkorzeni5.Trzeba
takżenadmienić,autorzytraktującyryzykozilościowegopunktuwidzenia
dopatrująsięźródełkoncepcjiryzykawindoarabskimsystemieliczbowym6.
Samterminpojawiłsięwewczesnymśredniowieczuwodniesieniudożeglugi7
ihandlu,wchodzącdojęzykawłoskiegoihiszpańskiego,awinnychjęzykach
europejskichrozpowszechniłsiędopierowrazzdrukiem.JakwskazujeN.Luh-
mann-istniałozapotrzebowanienatakitermin,skorofunkcjonującejużpoję-
ciatakiejak:szansa,szczęście,odwaga,strach,zagrożenie,przygodaokazałysię
niewystarczające8.Wtymczasiepojęcietooznaczałostawkę,którąmożnazyskać
bądźstracićizwiązanązniądecyzję,którątrzebapodjąć.Ryzykostałosięprze-
ciwieństwemskruchy-religijnegoodpowiednikażalu9.Równieżmatematyczna
koncepcjaryzykarozwinęłasiędopierowrenesansiewrazzsformułowaniem
problemuprawdopodobieństwa.Połączenieobutychujęćznajdujeswójwyraz
wsłynnymzakładzieBłażejaPascala,gdzierezygnujączwiarywBoga,ryzyku-
jemywięcej(wiecznepotępienie),niżwierząc(kosztmniejszyodzysków).
Zmianywzakresieznaczeniowymterminuryzykozwiązanenieodłącz-
niezwyłanianiemsięnowoczesności.WiekXVIIIprzyniósłideękwantyfikacji
1N.LuHmann:Risk.ASociologicalTeory.NewBrunswick2005,s.9.
2R.Studenski:Ryzykoiryzykowanie.Katowice2004,s.15.
3D.Lupton:Risk.Oxon1999,s.5.
4P.L.Bernstein:Przeciwbogom.Niezwykłedziejeryzyka.Przeł.T.Basznia,P.BorzęCki.
Warszawa1997,s.XIX-XX.
5N.LuHmann:Risk…,s.9.
6P.L.Bernstein:Przeciwbogomł,s.XV.
7Oznaczawtedyniepomyślnewydarzenianamorzu.
8N.LuHmann:Risk…,s.10.
9Ibidem,s.11.