Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Ryzykowujęciuteoriipsychologicznej
21
ichstosowania.Niedokońcajednakmożnazgodzićsięześciśledeskryptywnym
charakteremtegoparadygmatu,gdyżtraktujeonoweheurystykijakoodchyle-
niaodnormatywniezdefiniowanychprzewidywańparadygmatuklasycznego.
Charakterdeskryptywnymaontylkowzakresierozpoznania.
Paradygmatpsychometrycznypowstałwtymsamymokresiecoheurys-
tyczny,wskutekposzukiwaniaodpowiedzinapytanie:Jakbezpiecznejestto,co
nwystarczającobezpieczne”?Twórcytegoparadygmatujakoinspiracjęwskazu-
artykułChauncey’aStarra36,któryuznawałakceptowalneryzykojakostan
równowagimiędzyryzykiemakorzyściamiczerpanymizdanejdziałalności.
ProblemkoncepcjiC.Starrapoleganajegokonserwatywnymistatycznymcha-
rakterze,gdyżwedługjegodefinicjiakceptowalneryzykotowłaśnieto,które
zostałoprzezludziprzyjęte,awięcujęcietowspierastatusquo37.Wodpowiedzi
nakrytykęC.Starra38twórcyparadygmatupsychometrycznegosformułowali
własnewyjaśnieniezaobserwowanychwbadaniachzjawisk.Procedurabadaw-
czapolegałanaokreśleniu,naodpowiednichskalach,wielkościpostrzeganego
ryzyka,wzależnościodprzyjętychzmiennych.Następnie,zapomocąanalizy
czynnikowejwyodrębniano2-3pierwszoplanowezmienne.Wagawpływuwy-
różnionychzmiennychnapostrzeganieryzykapozwalaławyjaśnićniezgodność
subiektywnychocenzobiektywnieokreślanymiwielkościamiwartościtegory-
zyka.Paradygmatpsychometrycznykoncentrujesięnietylkonapostrzeganiu,
aledotykatakżeproblemuniezgodnościocenekspertówilaików.Najnowsze
badania,prowadzonenapodstawietegoparadygmatu,zwracająuwagęnaróż-
nicewpostrzeganiuryzykapomiędzyprzedstawicielamiodmiennychgrupza-
wodowychikulturowych.
P.Gasparskizarzucawszystkimtrzemujęciomteoretycznymnadmierną
koncentracjęnamierzalnychaspektachitraktowaniepercepcjiryzykajakozja-
wiskajednorodnegoipomijaniezmiennychśrodowiskowychisytuacyjnych.
Tozróżnicowanieparadygmatycznetrzebauzupełnićodychotomicznecha-
rakterystykiperspektywbadawczych39.ZofiaRatajczakzaproponowałarozróż-
nienie:podejściadeskryptywnegowopozycjidonormatywnego,osobowościo-
wegowopozycjidosytuacyjnego,czywreszcieontologicznegowopozycjido
epistemologicznego.
36C.Starr:SocialBeneftsversusTechnologicalRisk:WhatIsOurSocietyWillingtoPayfor
Safety?“Science”1969,vol.165,s.1232-1238.
37P.SloviC:PerceptionofRisk:RefectiononthePsychometricParadigm.In:SocialTeories
ofRisk…,s.118.
38B.FisCHoff,P.SloviC,S.LiCHtenstein:WeighingtheRisks.“Environment”1979,
vol.21(4),s.17-38;H.OtwaY,J.J.CoHen:RevealedPreferences:CommentsontheStarrBeneft-
RiskRelationship.Laxenberg1975,s.76-80.Za:P.SloviC:PerceptionofRisk:Refectionł,
s.118.
39Za:Z.RatajCzak:Kontrowersjewokółpojęciaryzyka.Źródłaikonsekwencje.W:Zacho-
waniesięwsytuacjiryzyka.Red.R.Studenski.Katowice2004,s.16.