Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
Ramychronologiczne,wktórychbędziemysięporuszać,obejmująstarsząfazę
osadnictwawczesnośredniowiecznegowSzurpiłach,obejmującąokresodprze-
łomuIXiXwiekupookołopołowęXIwieku.Dolnadatawyznaczonajestprzez
chronologięanalizowanychprzeznaszabytków-żadenznichniejeststarszyniż
koniecIXwieku,azdecydowanawiększośćdatowanajestwprzedzialeodXdo
XIwieku.WpierwszejpołowieXIwiekumiałzkoleimiejscezbrojnynajazdna
szurpilskigród,któryunicestwiłjegodotychczasowąpostaćirolę.odbudowa-
zarównogrodu,jakigospodarki-trwałakilkadziesięcioleciizakończyłasię
sukcesemjużwzupełnieinnejrzeczywistościhistorycznej.omawianyprzeznas
przedziałczasuodpowiadaokresowi,któryMarikaMägi(2018,s.427)nazwała
„długimXwiekiem”.
ByłtoczasdominacjiwikińskiejwEuropiecharakteryzującysięmiędzy
innymidużąmobilnością,kiedytopodejmowaniedalekichwyprawstawałosię
corazpowszechniejsze.GdywpierwszejpołowieVIIIwiekuangielskiduchowny
Willibald(późniejszyświęty)wybrałsięzpielgrzymkądoJerozolimy,podróżzajęła
muosiemlatizjegowspomnieńwynika,żewydawałomusięzupełnieniemoż-
liwe,abymiałmiećjakichśnaśladowców.Wciągukolejnych150latzaszławtej
kwestiidużazmiana.W867rokuwyprawiłsiędoJerozolimymnichBernard
zSzampanii.Jegopodróżtrwałanajwyżejosiemmiesięcy,arelacjazniejzawiera
mnóstwopraktycznychwskazówek.Dotycząoneczasukoniecznegodopokonania
kolejnychetapówpodróży,alemówiąteżowieluinnychkwestiach:jakotrzymać
paszportodwładzarabskich,gdzieijakieopłatymusząwnosićchrześcijaniepod-
czaswędrówkiprzezkalifat,gdziemożnawypożyczyćwielbłądaijakijestaktualny
kurswymianymonetkarolińskichnaarabskie.CzytającrelacjęBernarda,niespo-
sóboprzećsięwrażeniu,żejejautorsporządzałjązmyśląoinnychpielgrzymach
ruszającychwdrogę(M.McCormick2009,s.153-154).WinnejczęściEuropy,
wpierwszejpołowieVIIIwieku,Chazarowiesiłąprzesiedlilitysiącesłowiańskich
rodzinnadDon,abyuprawialitamtejszeżyzneziemie,apozwycięstwienad
ChazaramiUmajjadzizabralitychSłowiandosiebie(M.Gorelik2002,s.132,
136).opisywanewnaszejksiążcewydarzeniadziałysięodkilkudziesięciudo
około150latpowyprawieBernardainależyzakładać,żepodróżowaniewodległe
rejonystawałosięwtymczasiecorazbardziejdostępne.
RzeczonychdalekichpodróżypodejmowalisięwtymokresienadBałtykiem
wikingowie.ZterminemtymzazwyczajautomatyczniekojarzymySkandynawów,
jednakjeśliwnikliwiejprzyjrzymysięźródłomarcheologicznymihistorycznym,
okażesię,żenietylkoSzwedzi,DuńczycyiNorwegowiewyprawialisięnawiking.
SzerzejpiszeotymMarikaMägi,którastworzyłapojęciewschodniobałtyckiej
wspólnotykulturowej,doktóregobędziemysięwielokrotnieodwoływać.Aby
uniknąćmylącegoskojarzeniaetnicznego,asięgnąćprzedewszystkimdo„zawo-
dowego”znaczeniasłowa„wiking”,będziemystosowaćwyrażenie„zbrojnikupcy”.
Przedmiotyodkrytenatereniekompleksuszurpilskiego,przezpryzmatktórych
analizujemyzjawiskowyprawzbrojnychkupców,korzystającychprzedewszystkim
zeszlakówwodnych,irelacje,którełączyłyróżnekulturowoiodległe-jaksię
okazuje,jedyniegeograficznie-regionyEuropy,mająwwiększościprzypadków
proweniencjęwschodnią.Nazywamyjeorientalnymiluborientalizującymi,gdyż
ichstylistykajestobcadlaEuropyŚrodkowejiPółnocnej.Częstopierwowzory
9
