Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ISTOTADIALEKTÓWKRESOWYCH
Archaizmywyrazoweiznaczeniowe:
babiniec4kruchta’,błazen4podrostek’,cieplica4łaźnia’,dośpiały4doj-
rzały’,dziewierz4bratmęża’,konsolacja4stypa’,krupy4kasza’,kukla4buł-
ka’,pasieka4poręba’,polica4półka’,rodzeństwo4rodzina’,sporzyć4pomna-
żać,szczęścić’,teścia4matkażony’,tuzać4trącać,tarmosić’,zołwica4siostra
męża’.Mieszaniezakresówznaczeniowychwyrazówznaćiwiedzieć.
Wdzisiejszychgwarachrdzenniepolskichprzechowałysięspośród
wymienionychnastępującewyrazyiichznaczenia:babiniec,kukla,pasie-
ka,polica,rodzeństwo,sporzyć.
Białorutenizmypółnocnokresowe
Wpływybiałoruskiewfonetyce
1)przeciąganiesamogłosekakcentowanych,redukcjazaśizmiany
barwysamogłoseknieakcentowanych.Pierwszytypzmiantotzw.akanie,
czyliwymowanieakcentowanychsamogłosekśrednicho,ejaka:o>a:
dalary,pańczoszki,astygnie,aliwka,dziecka,e>a:Nieman,ciałuszka,za
wszystkim,ciężkałóżka,podbitaoka.Akaniuulegarównieżodnosowio-
ne,wygłosoweę:ę>e>a:niosa,zobacza,wziąłżonazapodręka.Dru-
gitypzmianybarwysamogłosektopodwyższanienieakcentowanegoodo
u:uchota,Puhulankaoraznieakcentowanegoepospółgłoskachmiękkich
doi:pijisz,idzi,niesim,zkrzykim,ześmiechim;
2)półmiękkawymowapolskichspółgłosekmiękkichś,ź,ć,dźjaks),
z),c),dz):z)ima,c’ichy,miłos’c’;
3)miękkawymowapolskichpołączeńchy,chejakchi,chie:kuchien-
ka,marchiewka,pęchierz,chitry,suchi,orzechi;
4)twardawymowanprzedszczelinowąizwartoszczelinowąspółgłos-
kąbezdźwięcznątwardą:panstwo,starszenstwo,wilenski,konski,słonce,
ponczochy,tancować;
5)dźwięcznekrtanioweh:hlak,hladysz;
6)podstawianiebiałoruskiegorwmiejscepolskiegorz:skrynia,żoł-
nier,wDobrynie;
7)pozycyjnemieszaniegłosekw,uA,u:kreuA,głóuAka,wderzyć,wkąsić,
awtor,klawzura,upisaćdoksiąg;
8)morfonologicznawymianachnaśorazhnaźwtematachrzeczow-
nikowych:mucha:musie,macocha:macosie,zawierucha:zawierusie,
duha:duzie,Sapieha:Sapiezie;
38
