Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poczynionejużw1894r.przezKiesela,któredotyczyłyrytmikizmianubarwienia
skorupiaków(wgBünninga1960).Badacztenwykazał,żedobowezmianyubarwienia
stawonogówsąnaturyendogennej,cooznacza,żezachowująoneswójcharaktery-
stycznyrytmwstałychwarunkachotoczenia.
Dalszeobserwacjedokonywanenazwierzętach,podobniejaktobyłowprzy-
padkuroślin,szływkierunkugromadzeniaprzykładówdobowychrytmówendogen-
nych.Wkrótceteżwykazano,żeszeregprocesówfizjologicznychzwierzątprzebiega
wrytmiedobowymiżesąoneregulowanenadrodzeendogennej.Przykładowo
możnatuwymienićtakieprocesy,jak:aktywnośćruchowaszczurów(Słonaker1907,
Richter1922),aktywnośćruchowaowadów(Szymański1914,Lutz1932),zawartość
glikogenuwwątrobiekrólika(Forsgren1928),linkiimaginalneowadów(Bünning
1935).Wpracachtych,jakiwwieluinnych,staranosięwszelkimimożliwymispo-
sobamizakłócićobserwowaneprocesyrytmiczne.Wtymcelustosowanowhodow-
lachróżnychzwierzątprzezwielepokoleńnienaturalnecykleświatłaiciemności
(np.8godzinświatłai8godzinciemności),stałeoświetlenieczystałąciemność!
(Wolf1930,ParkiKeller1932,Wahl1932).Wewszystkichtychprzypadkachujaw-
niałasięwyraźnarytmikadobowabadanychprocesów.Utrzymywanienienor-
malnychwarunkówwhodowlimuszkiowocowej(Drosophilamelanogaster)przez
15kolejnychpokoleńniezakłóciłoendogennejrytmikidobowejlinekimaginalnych
tychowadów(Bünning1935).
Dalszychdowodównato,żeorganizmydziedziczązdolnośćujawnianiaendogen-
nychrytmów,dostarczyłybadaniaAschofa(1955),któryprzez6pokoleńhodował
myszywwarunkachstałegooświetlenia,niestwierdzajączmianywspontanicznej
aktywnościruchowej.Równieżjaszczurkihodowaneodjajawwarunkachstałego
oświetlenialubstałejciemnościwykazywałycharakterystycznądlategogatunku
rytmikęspontaniczną(Hofmann1957a).Podobnienieudałosięzakłócićrytmiki
aktywnościruchowejoślepionychprzezprzecięcienerwówwzrokowychszczurów,
hodowanychprzezponad20miesięcy(Richter1964).
Sprawądotychczasniewyjaśnionąpozostaje,czyzegarybiologicznesąprzeka-
zywanenastępnympokoleniomnnachodzie”
,czyteżdoichuruchomieniapotrzebne
jestjednorazowezadziałaniebodźcówśrodowiska(Humiński1969).
Cechycharakterystycznerytmówdobowych
Rytmybiologicznemożnabyprzyrównaćdoruchuwahadłazegarowego,które
zmieniającswojepołożenie,przechodziprzeztesamepunktyprzestrzeni,podobnie
jaktojestwprzypadkuwzrostuispadkuokreślonychprocesówbiologicznych.Można
jetakżeprzyrównaćdoporuszającegosiękoła(ryc.3),naktórymzaznaczonopunkt
zmieniającyswojemiejscewczasieiprzestrzenipodczasprzechodzeniazpołożenia
AwpołożenieB.Amplitudarytmujestwtymprzypadkurównaśrednicykołaijest
niezależnaodczasu.NatomiastdoprzejściaodAdoBniezbędnyjestpewienczas,
nazywanyokresemrytmu-τ.Jakdługokołobędzieporuszałosiędoprzoduztą
samąprędkością,takdługookresrytmuniebędzieulegałzmianie.Natomiastgdy
Cechycharakterystycznerytmówdobowych15
