Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Muzeumjakopodmiotrynkuorazprzedmiotbadańnaukowych
1.1.1.Pojęcie,celeifunkcjemuzeum
Istniejewieledefinicjiitypologiimuzeów.Zdefiniowaniemuzeumniejestła-
twymzadaniem,coprzyznajewybitnyznawcategozagadnieniaE.P.Alexan-
der(2008).Pojęcie„muzeum”wywodzisięodgreckiegosłowamouseionlub
museion,któredosłownieoznaczało„siedzibęmuz”(Lewis,2020).Używanogo
naokreśleniekultowegostowarzyszeniakuczcimuz–dziewięciubogiń,cór
Zeusa,opiekunekposzczególnychdziedzinsztukioraznauki.Niebyłotojed-
nakjedyneznaczenietegosłowa–mogłoonoodnosićsięrównieżdoinstytu-
cjifilozoficznychlubmiejsckontemplacji,aczasemnawetdoprzepełnionych
ptasimśpiewemzarośli,gajulubwzgórza.Swojenoweznaczenie,tzn.„miej-
sca,gdzieprzechowywanokolekcjesztuki”,słowo„muzeum”zyskałodopiero
wXVwieku,aporazpierwszywystąpiłoprzyopisiekolekcjiznamienitego
roduMediciweFlorencji.Należyjednakzauważyć,że–jakpiszeG.D.Lewis
(2020)–użytogowtedyraczejwcelupodkreśleniawszechstronnościispek-
takularnościkolekcjiniżwceluwskazaniamiejscajejprzechowywania.Nato-
miastwXVIiXVIIwieku,azwłaszczawokresiebaroku–zafascynowanego
innością,egzotycznościąinietypowością–ugruntowałosiętakieodniesienie
pojęcia„muzeum”dozbiorów,któredziśnazwalibyśmy„gabinetamiosobliwo-
ści”.Takokreślanoówcześnienajstarszemuzeawich„nowoczesnymznacze-
niu”–m.in.angielskąkolekcjęJohnaTradescantawLambeth(dzisiejszyLon-
dyn),którastałasięzaczątkiemufundowanegow1753rokuBritishMuseum.
TrzylatapóźniejwWielkiejEncyklopediiFrancuskiejznalazłasięszczegółowa
propozycjamuzeumnarodowegodlaFrancji,autorstwainicjatora,naczelnego
redaktoraijednegozgłównychtwórcówsłynnejEncyclopédie,filozofaD.Dide-
rota(Panasz,2011,s.140-141).DopierowXVIIIiXIXwiekusłowo„muzeum”
zaczętoodnosićnajpierwdopubliczniedostępnegobudynkuprzechowujące-
gomateriałouznanejwartości,anastępnie,wzwiązkuzduchemOświecenia,
równieżdoinstytucjipowołanejwcelukolekcjonowania,ochronyiprezenta-
cjiobiektówodzwierciedlającychcharakternarodowyikulturęspołeczeństwa,
którejeutworzyło.Wybranedefinicjemuzeumztegookresuipóźniejsze,
wwiększościautorstwateoretykówipraktykówmuzealnictwa–dyrektorów
najważniejszycheuropejskichmuzeów,zebraneprzezW.Gluzińskiego(1980,
s.91-92),przedstawionowtabeli1.1.
Naróżnicęgatunkowądefinicjiwidocznąwtab.1.1składająsięwwiększo-
ściprzypadkówokreśleniadotyczącecelów,jakimmasłużyćmuzeum,oraz
wskazaniejegofunkcji.Iwspółcześnie–jakzauważaM.Borusewicz(2012,s.39
inn.)–jesttogłównyprzedmiotkontrowersji,choćmożnauznać,żenagruncie
naukowympanujezasadniczozgoda.Zdecydowanawiększośćbadaczyprzyj-
mujeobecniedifferentiaspecificapochodzącązaktówprawnych,awięcwyrosłą
nagrunciepraktyki.WPolscenaukowcycytująnajczęściejpierwszyartykuł
ustawyomuzeach(Ustawaomuzeach,1996),anaświecie–definicjępocho-
