Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Charakterystykakorupcji
wielunadużyć.OdpowiedziąpaństwawtymzakresiebyłopowołaniewIIw.p.n.e.trybu-
nałówdosądzenianadużyćnamiestników.Wrazzpowołaniemtrybunałówwprowincjach
ustanowionorozwiązaniaprocedurykarnejprzezwprowadzenieinstytucjistronprocesu
orazstałegosądownictwakarnego.Rzymskieprawodawstwoprzewidywałokryminaliza-
cjęzachowańkorupcyjnychwformieczynnej(wręczaniekorzyści)ibiernej(przyjmowanie
korzyści)
12
.Zuwaginarozpowszechnieniepraktykkorupcyjnych,praworzymskiedoprze-
stępstwkorupcyjnychzaliczałoteżnadużyciaurzędnicze
13
.Wtamtymokresiejakozacho-
waniakorupcyjneurzędnikówkwalifikowanowykonywanieczynnościadministracyjnych
lubsądowychwbrewposiadanymuprawnieniom,wzamianzakorzyścimajątkowe.Czy-
nemkorupcyjnymbyłotakżeodstąpienieodwykonaniaprzypisanychobowiązków.Urzęd-
nicyadministracyjnimielibezwzględnyzakazprzyjmowaniałapówekzarównodlasiebie,
jakidlainnejosoby.Sprzeniewierzeniepieniędzypublicznychkaranebyłowewszystkich
miastachimperium.Groziłazatodeportacja,pozbawienieobywatelstwaorazkonfiskata
majątku.Zagrożeniekarąorazpotępieniepraktykkorupcyjnychprzekładałosięznacząco
nakorzyścifiskalneimperiumorazoddziaływałoprewencyjnie,zniechęcającpotencjalnych
sprawcówczynówkorupcyjnych.Łapownictwokwalifikowanojakoaktprzeciwkomoralno-
ścipublicznej.Reakcjaprawno-społecznanategotypuzachowaniabyładotkliwa,ponieważ
przewidywaławykluczeniesprawcyzaktywnościspołecznejwjakiejkolwiekpostaci.Moż-
liwebyłoteżnaznaczenietakiejosobyznamieniemhańby.Wimperiumrzymskimmiały
miejscatakżenadużyciazwiązanezpraktykamikorupcyjnymiwprocesiewyborczym,m.in.
praktykipolegającenaprzekupywaniuplebsumiejskiegoprzezkandydatówubiegających
sięoposadyurzędnicze.Powszechnebyłyzwyczajeodwołującesiędouzyskiwaniagłosów
wzamianzapieniądze,urządzanieigrzysk,wręczaniebiletównaprzedstawieniateatralne
czyteżwydawaniewystawnychuczt.Równieżiwtymobszarzepraworzymskieprzewidy-
wałookreślonesankcje.Naprzestrzenidziesięcioleciwypracowanopolitykękarnąmająca
naceluograniczenienieprawidłowościzwiązanychzprzekupstwemwyborczym.Przewi-
dzianowielerozwiązańzarównoocharakterzeporządkowo-administracyjnym(zakazob-
chodzeniaplacówjarmarcznychwcelukupowaniagłosów,czyteżzwężeniemostkówpro-
wadzącychdomiejsc,gdzieprowadzonowybory),jakteżkarnym.Należyjednakzaznaczyć,
iżstarożytneprawodawstworzymskieprzewidywałosankcjekarnewyłączniewobecspraw-
cówkorupcjiczynnej
14
.
PraktykikorupcyjnetowarzyszyłyspołeczeństwurównieżpoupadkuCesarstwaRzym-
skiego,odśredniowieczadoczasównowożytnychiwspółczesności.Dostępneźródłapi-
saneinformująowładcachpolskich,którzycechowalisięnadużywaniemwładzydlauzy-
skaniaprywatnychkorzyści.GallAnonim,opisującwydarzeniawdawnejPolsce,ujawniał,
12FormykorupcjizostałyomówionewrozdzialeIIniniejszejksiążki.
13Obecniewpolskimprawodawstwienadużyciaurzędniczeocharakterzekorupcyjnymokreślonezostały
wart.231§2kodeksukarnego.
14P.Palka…,op.cit.,s.70-95.
