Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
podlegarozwojowiijestpoddawanenowymanalizom.Tymsamymwciążzmie-
niasięjejistotainatura,stającsięcorazwiększymwyzwaniemdlaludzkości.
Obszarpojęciowywojny(elementyterminologiczneitypologiczne)zostałsze-
rokoopisanyprzezznawcówprzedmiotu.
Zdaniemwieluuczonych,abymożnabyłowyrażaćopinięnatemataktual-
negostanubadanegozjawiska,należyjeanalizowaćwodniesieniudoprzeszłości,
historii.EdwardCarrwksiążce„Historia.Czymjest?”pisze:Historiarozpoczyna
sięwmomencie,gdyzaczynamymyślećoprzemijaniuczasuniewkategoriach
naturalnegoprocesu–cyklupostępującychposobiepórroku,następującychpo
sobiegeneracji–leczwkategoriachseriikonkretnychwydarzeń,wktóreludzie
sąnieustanniewplątaniinaktórenieustanniewywierająwpływ.(...)Przeszłość,
teraźniejszośćiprzyszłośćzłączonesązesobąwnieskończonymłańcuchuhisto-
rii
42
.Odnosząctospostrzeżeniedoproblemuwojny,możnapowiedzieć,żeaby
dowiedziećsięczegośnatematwspółczesnychwojen,należyuprzedniozbadać
wojnyprzeszłe.Spojrzenieznowejperspektywynastarefakty,anastępniewy-
korzystanietychfaktówwcelulepszegozrozumieniaowychperspektywczyni
historięinteresującą
43
.
Pojmowaniewojnyiznaczeniesamegopojęcianadalpodlegarozwojowi
ijestpoddawanenowymanalizom.Nadalzmieniasięjejistotainatura,stającsię
corazwiększymwyzwaniemdlaludzkości.Przeszłeiwspółczesnewojnymogą
wystąpićwprzyszłości,dlategoichopisywaniejestzrozumiałedlanastępnych
pokoleń.
Wojnazawszewymagałauzasadnień–wojna(...)nigdyniejestusprawiedli-
wionasamaprzezsię,toczysięjązawszewimięprzyszłegopokoju,którytrzeba
zaprowadzićalboprzywrócić
44
–topokójstanowiwartośćabsolutną,oczywistą
ipowszechnieuznaną.TrafnieujęłatoHannahArendt,stwierdzając,żecelem
wojnyjestpokój,alenapytanie,cojestcelempokoju–niemażadnejodpowiedzi.
Pokójjestczymśabsolutnym
45
.WtymtoniewypowiadałsięjużArystoteles,pod-
kreślając,żewojnyipodbojeniesącelempaństwa,atylkośrodkiemdopokoju,
takjakpracajestśrodkiemdoczasuwolnego,adziałaniedorozmyślania.Pokój
niezwykleceniłŚwiętyAugustyn–utożsamiałgozdaremBożym,ideąnaczelną,
celem,doktóregonależydążyć,wojnętraktowałzaśjakoodstępstwoodpokoju,
środekwiodącydopokoju.ZkoleiRaymondAronbyłzdania,żewojnajestczymś
obrzydliwym
46
.Jednakprzywołanemyśliniebyłynaprzestrzenidziejówprzez
wszystkichpodzielane.PoczynającodHeraklita,którytwierdził,żepolemosjest
ojcemwszechrzeczy
47
,poprzezHegla,Nietschego,MaxaSchelera,niebrako-
wałomyślicieli,którzypostrzegaliwyższośćwojnynadpojednaniem.Niemniej
42
E.H.Carr,Historia.Czymjest?,Poznań1999,s.166-167.
43
M.vanCreveld,Dowodzenienawojnie...,op.cit.,s.14.
44
P.Hassner,Koniecpewników,esejeowojnie,pokojuiprzemocy,Warszawa2002,s.149.
45
H.Arendt,MachtundGewalt,München1993,s.105.
46
R.Aron,Pokójiwojnamiędzynarodami,Warszawa1994,s.211.
47
G.Seidler,Myślpolitycznastarożytności,Warszawa1957,s.35.
