Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.GATUNKILITERATURYFANTASTYCZNEJ
autormiałnaceluwytworzenieatmosferygrozyiniesamowitości,
ale,pozostającwzgodziezduchemoświecenia,nigdyniesugero-
wał,żejakieśnadprzyrodzoneistotybądźfenomenymogąfaktycz-
niezaistnieć65.
SwoistyprzełomwramachgatunkudokonałsięzasprawąMathew
GregoregoLewisa(1775–1818).TwórczośćAnneRadcliffeiinnych
autorekprzypominałaraczejpowieśćsentymentalną,grozamiałała-
godnycharakter.Tymczasemwydanyw1796rokuMnichLewisa,na-
pisanypodwpływempowieściniemieckich,cechowałsięszokującą
jaknaoweczasybrutalnością:wmiejscesentymentalnychnastrojów
pojawiłsięerotyzm,powieśćpełnabyłamakabrycznychszczegółów,
pożądliwościiczarnejmagii.Mnichwywołałwielkiskandali–natu-
ralnąkolejąrzeczy–zmiejscastałsięniezmierniepopularny.
UtworyRadcliffeiLewisaokreśliłydwatypyromansugotyckiego:
nastrojowąimelancholijnąpowieśćsentimentalgothicorazupiorną
ichętnieszokującąokropnościamiterrorgothic,choćoczywiście
późniejszedziełaniejednokrotniełączyłycechyobupodgatunków66.
Romansgotyckiwytworzyłmodęnaliteraturękreującąnastrój
niesamowitościigrozy.Jednocześniepodwpływemideiromanty-
zmucorazwięcejwybitnychpisarzyzajmowałosiętwórczościąocha-
rakterzefantastycznym.Wprzypadkuliteraturyniemieckiejpierw-
szorzędnąroleodegrałErnstTheodorAmadeusHoffmann,pisujący
opowiadaniaobaśniowo-fantastycznymcharakterze,jakiwłaściwe
opowieścigrozy.PostrzeganydziśjakoklasykHoffmannwyprowa-
dziłfantastykęnabardzowysokipoziomliteracki,charakterystyczne
dlajegopisarstwajestswoistezatarciegranicmiędzyfantastyczno-
ściąacodziennością67,choćzazwyczajunikałonpsychologizowa-
nia68.Tradycyjniebogatawprozęniesamowitąpozostawałaliteratu-
raangielska.DolegendyprzeszedłsłynnyzakładlordaByrona,Per-
cy’egoByssheShelleya,jegożonyMaryShelleyorazdoktora
Polidoriego,którzywczerwcu1816rokuumówilisię,żekażdeznich
napiszejakąśopowieśćgrozy.Umowatazaowocowałamałozna-
29
65Ibidem,s.137.
66Ibidem,s.149.
67C.Skołuda,op.cit.,s.194.
68Z.Irzyk,op.cit.
