Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.LITERATURAFANTASTYCZNAIJEJGATUNKI
30
nymutworemShelleyaAsasyni,ByronowskimPogrzebem,Wampi-
remPolidoriego,któryodegrałistotnąrolęwrozwojuliteraturywam-
pirystycznej,oraznadewszystkoFrankensteinemMaryShelley.
Niewątpliwienajważniejsząpostaciąwrozwojufantastykigrozy
okazałsięamerykańskipisarzEdgarAllanPoe(1809–1849).Zpocząt-
kuniedoceniany,zwłaszczaprzezswoichrodaków,bowiemwEuro-
piewmiaręszybkozyskałuznanie69,Poewypracowałcharakterystycz-
nystyliformęopowiadanianiesamowitego.Grozawynikatuzuczuć
iprzeżyćbohatera,tojegoumysłowośćnadajeutworowifantastycz-
nycharakter70.Utworyamerykańskiegopisarza,zktórychtylkonie-
którespełniałyteoretycznepostulatyautoradotyczące„właściwego”
opowiadaniagrozy(taleproper)–niebrakbowiemwjegotwórczo-
ścitekstówtrudnoklasyfikowalnychgatunkowo–czerpałyzograni-
czonegorepertuarutematów,stądnowelistykaPoegocechujesię
dużąspoistością71.
Bezsprzecznymwydajesięfakt,żepraktyczniewszyscypóźniejsi
twórcyprozyniesamowitejczerpaliinspiracjęzdziełPoego.Jestona
dostrzegalnazarównouAmbrose’aBierce’a(1842–1914)–choćdla
niegogrozaniebyłazwykłązabawąliterackimikonwencjami;stano-
wiłaczęśćludzkiejegzystencji72–jakiuFrancuzaVilliersdel’Isle-
Adama(1838–1889),autoraOpowieściokrutnych,któregotwórczość
zdradzasilnepokrewieństwoznastrojemdziełamerykańskiegono-
welisty73,atakżewieluinnychwybitniejszychipomniejszychkonty-
nuatorówgatunku.
Wartotakżeodnotowaćolbrzymiąpopularność,jakązdobyłwli-
teraturze–icieszysięniądodziś–motywwampira.Tematykąwam-
pirystyczną–zaczerpniętązludowychpodańitraktatówdemonolo-
gicznych–zajmowalisięnajwybitniejsipisarzedziewiętnastegostu-
lecia:międzyinnymiNikołajWasiliewiczGogol,AleksyK.Tołstoj,
69F.Lyra,EdgarAllanPoe,WiedzaPowszechna,Warszawa1973,s.268–284.
70Z.Irzyk,op.cit.
71F.Lyra,op.cit.,s.145.
72K.Kurczyna,Światjakopułapka(otwórczościAmbrose’aBierce’a),„NowaFan-
tastyka”1993,nr3,s.65.
73W
.Rogowicz,Wstęp,do:Villiersdel’IsleAdam,Torturanadziei.Opowieściokrut-
ne,Metrum,Wrocław1993,s.10.
