Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Ramyteoretyczno-metodologiczne
wymienionych.Wkażdyminnymprzypadkujesttoprywatnaformawłasności
(własnośćprywatna).Podziałten—ocharakterzedychotomicznymwmodelowym
ujęciusystemugospodarczego—jeststosunkowoprosty,gdydanyzasóbgospodar-
czymajedynego(wyłącznego,państwowegolubprywatnego)właściciela.Kom-
plikujesięnatomiastznaczącowówczas,gdywłasnośćjestrozproszonabądź
podzielonanawieluwłaścicieliróżnegorodzaju,costosunkowoczęstomamiejsce
wprzypadkuprzedsiębiorstw(spółekkapitałowych),wszczególnościwokresie
transformacjigospodarczej.Wrócimydotegozagadnieniawdalszejczęściksiążki.
Zpodziałuwłasnościgospodarczejwedługformywłasnościwynikastruktura
własnościowagospodarki.Określaonawdanymmiejscuiczasie,awięcwdanym
systemiegospodarczym,udziały(miarę)różnychformwłasnościwcałejwłasności
gospodarczej(własnościpodmiotówkomercyjnych).Strukturawłasnościowajest
jednąznajważniejszychcharakterystyksystemugospodarczegoistanowijego
generalną,konstytutywnącechę.Wtymsensiemożeipowinnastanowićpodstawę
porównańsystemówgospodarczych,wszczególnościwokresietransformacji
gospodarczej.
Głębszewniknięciewkwestiewłasnościprzedsiębiorstw,wwarunkachgospo-
darkizarównosocjalistycznej,jakikapitalistycznej,niemożesięograniczaćdo
stwierdzeniaformywłasności.Danaformawłasnościwdanymsystemiegospodar-
czymmożeprzejawiaćsięwróżnorodnychtypachwłasności,któreokreślają
charakterystycznedladanegosystemugospodarczegoodmianyformywłasności
iukazująkonkretneprzejawyformywłasności,istotnewdanymmiejscuiczasie.
Trzebazwrócićuwagęnafakt,żenieistniejejednokryteriumwyodrębniania
typówwłasnościwramachformywłasności.Tekryteriawynikajązrodzajusystemu
gospodarczegoorazztworzącejsięwjegoramachpraktykigospodarczej.Zupełnie
inaczejwyglądałotowwarunkachgospodarkisocjalistycznej,następniewkolejnych
etapachtransformacji,ainaczejjestwdojrzałejgospodarcekapitalistycznej.
Generalnierzeczujmując,typywłasnościsązwiązanezmodelemrealizowanego
ustrojuspołeczno-gospodarczego,atakżezokreślonymiuwarunkowaniamiocha-
rakterzekulturowo-historycznym.
L.Balcerowiczsłuszniezwracauwagę,żesamastrukturawłasnościowa,
rozumianajakoproporcjeudziałuprzedsiębiorstwprywatnychipublicznych
wgospodarce,niecharakteryzujewpełnisystemugospodarczegoijegozdolnoścido
rozwoju.Ważnyjesttakże,,międzygałęziowyrozkładróżnychsektorówwłasno-
ści’’
33
,czyli—mówiącprościej—branżowastrukturawłasności.Inaczej(lepiej
—wedługBalcerowicza)będziefunkcjonowaćgospodarka,gdywłasnośćpaństwo-
wajestbardziejskoncentrowananp.wdystrybucjienergiielektrycznej,awięc
wsektorzeocharakterzenaturalnegomonopolisty,niżwrolnictwie.Wobuprzy-
padkachpodstawowacharakterystykawłasnościowa,tj.ogólneproporcjewłasności
prywatnejipaństwowejwgospodarce,będzietakasama.
33
L.Balcerowicz,Socjalizm,kapitalizm,transformacja.Szkicezprzełomuepok,WNPWN,
Warszawa1997,s.108.
