Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Ramyteoretyczno-metodologiczne
Wkażdymwymienionympowyżejprzypadkumamydoczynieniazwłaś-
cicielemformalnymjakopodmiotemzbiorowym,ryzykowłaścicielskieniejest
związanezosobamirealizującymiprawawłasności,leczjestrozłożonena
wszystkichczłonkówzbiorowościwłaścicieli.Wprzypadkuwłasnościspółdzielczej
tazbiorowośćmożeliczyćkilkanaścieosób,coniewątpliwiezbliżajądoformy
własnościprywatnej.
Wwarunkachgospodarkirynkowejkapitalistycznej,atakżewokresieprzej-
ściowym(transformacji),różnorodnośćtypówwłasnościjestznaczącowiększa.
1.Jeżelizakryteriumpodziałuprzyjmiemyliczbęwłaścicieliiuprawnienia
właścicielskie,tomożemywyróżnićm.in.następującestandardowetypy
własności:prywatnawłasnośćrozproszona,dotyczącazarównospółek
giełdowych,jakitzw.spółekpracowniczych;prywatnawłasnośćskoncent-
rowana,dotyczącaprzedsiębiorstwosóbfizycznych;prawdziwa(wprzeci-
wieństwiedofikcyjnejwokresiesocjalizmu)własnośćspółdzielcza.
2.Jeżelizakryteriumpodziałuprzyjmiemysposóbpowstania(genezę)przed-
siębiorstwprywatnych,tomożemywyróżnićtypywłasnościobejmujące:
przedsiębiorstwasprywatyzowane,sięgająceswoimikorzeniamibyłych
przedsiębiorstwsocjalistycznych;przedsiębiorstwanoweprywatne,awięc
greenfieldypowoływaneprzezswoichwłaścicieli.
3.Jeżelidokonamypodziałuprzedsiębiorstwsprywatyzowanychwedługkry-
teriumrodzaju(ścieżki)prywatyzacyjnej,towyodrębnimym.in.spółki
pracownicze—przedsiębiorstwaoszczególnym,unikalnym(wśródwszyst-
kichkrajówpodlegającychtransformacji)typiewłasności.
4.Jeżeliwreszciezakryteriumpodziałuprzyjmiemypochodzeniekapitału
(właściciela)przedsiębiorstwa,tomożemywyróżnićtypywłasnościobej-
mująceprzedsiębiorstwazkapitałemkrajowymiprzedsiębiorstwazkapi-
tałemzagranicznym.Jakpisaliśmywcześniej(rozdz.1.4.1),tenpodział
jestszczególnieistotnywokresietransformacji,przedsiębiorstwazagra-
nicznesąbowiemnośnikamiróżnorodnychinnowacji(technologia,za-
rządzanie,kulturakorporacyjna),niedostępnychwsensieendogenicznym
wgospodarkachpostsocjalistycznych.Wwarunkachpolskiejtransformacji
kryteriumpochodzeniakapitału(właściciela)majeszczedrugi,szczegól-
nyiważnyaspekt,mianowiciemożnawyróżnićprzedsiębiorstwazkapita-
łemwewnętrznym(insiderskim)iprzedsiębiorstwazkapitałemzewnętrz-
nym(outsiderskim).
Oczywiścieniektóreztychkryteriówmożnałączyćzesobą,otrzymującwten
sposóbbardziejszczegółowepodziałyiszczegółowetypywłasności,np.przedsię-
biorstwasprywatyzowanezudziałemkapitałukrajowegobądźzagranicznegolub
przedsiębiorstwanoweprywatnezkapitałemkrajowymiwłasnościąrozproszoną.
Wramachwłasnościprywatnejistniejądodatkowospółkipracownicze,które
wykazująconajmniejdwojakiegorodzajuograniczeniaprawwłasnościwpływające
naichefektywność:
